Anatol France

Anatol France
Data i miejsce urodzenia	16 kwietnia,1844 Paryż
Data i miejsce śmierci	12 października 1924 Saint-Cyr-sur-Loire
Narodowość	Francja
Nagrody
Nagroda Nobla

Anatole France, właśc. Jacques Anatole Thibault (ur. 16 kwietnia 1844 w Paryżu, zm. 12 października 1924 w Saint-Cyr-sur-Loire) – poeta, powieściopisarz i krytyk francuski. Zapalony bibliofil i historyk, przedstawiciel postawy racjonalistycznej oraz sceptycznej. Przez jemu współczesnych porównywany do Voltaire'a i Jean Baptiste Racine'a.

Jako poeta – przedstawiciel parnasizmu. Autor licznych powieści satyryczno-heroikomicznych wzorowanych na XVII-wiecznych powiastkach filozoficznych i libertyńskich. W swojej twórczości, zarówno literackiej jak i eseistycznej, głośno krytykował konwenanse religijno-obyczajowo-społeczne we Francji przełomu XIX i XX wieku. Laureat Literackiej Nagrody Nobla za rok 1921. Z uzasadnienia komisji noblowskiej otrzymał ją za błyskotliwe osiągnięcia literackie wyróżniające się wykwintnością stylu, głębokim humanizmem i prawdziwie galijskim temperamentem. Jeden z członków jury, Erik Axel Karlfeldt, okrzyknął go ostatnim wielkim klasykiem naszych czasów, a być może nawet ostatnim Europejczykiem.

Przez Josepha Conrada (Józefa Korzeniowskiego) nazwany "księciem prozy" (jego twórczość scharakteryzował jako "najsprawiedliwszą i najbardziej godną uwagi"). Humanizm France'a wywarł również wpływ na takich pisarzy jak: Marcel Proust, Tomasz Mann, Aldous Huxley, Jean Paul Sartre czy André Gide.

Anatole France w młodości czytał wiele dzieł literatury starożytnej, pracując jako bibliotekarz, krytyk literacki i lektor rękopisów. Uzyskując w ten sposób wiedzę erudycyjną, wykorzystywał ją do swych dzieł. Był bibliofilem uznającym poglądy Woltera. W okresie sprawy Dreyfusa zaangażował się w jego obronę i zbliżył do francuskiej lewicy. Pod koniec życia został nawet członkiem Francuskiej Partii Komunistycznej. Od 1896 członek Akademii Francuskiej. Początkowo pisał wiersze utrzymane w duchu parnasizmu i klasycyzmu, w 1873 wydając tomik poezji Les poemes dores, jednak bez większego powodzenia.

Pierwsze powodzenie zdobył powieścią "Le crime de Sylvestre Bonnard" (1881). Pisał głównie powieści, jak "Thaps" (1890), na tle XVIII. wieku "R-tisserie de la reine Pédauque" (1893, jedno z jego arcydzieł) i jej uzupełnienie "Les opinions de M. Jerome Coignard" (1893), współczesną powieść psychologiczno-obyczajową "Le lys rouge" (1894), satyryczną "Histoire contemporaine" (1897-1900, 4 t., pełen dowcipu obraz trzeciej republiki), ironizującą całą historię Francji: "Ile des pingouins" (1908), "Les dieux ont soif" (1912; na tle rewolucji francuskiej), "La revolte des Anges" (1913) i inne. Nadto nowele i opowiadania, jak "Balthazar" (1889), "L'tui de nacre" (1892), "Crainquebille" (1903), "Les sept femmes de Barbe-Bleue" (1909) i i. Autobiograficzne są: "Le livre de mon ami" (1885), "Le petit Pierre" (1918), i "La vie en fleur" (1922), historyczna "Vie de Jeanne d'Arc" (1908; 2 tomy), aforystyczno-filozoficzny "Le Jardin d'Epicure" (1895). Felietony zebrane w "La vie littéraire" (1888-1892, 4 tomy) i w "Opinions sociales" (1902, 2. tomy). Świetne szkice z literatury francuskiej: "Le génie latin" (1917).

Anatole France miał wielu wrogów ze względu na swój sceptycyzm, socjalizm i pacyfizm. Powszechnie jest uznany za jednego z mistrzów francuskiej prozy. Wydanie zbiorowe ukazywało się od roku 1925. Literatura o nim jest bardzo obfita, sporo pozycji (przeważnie jednak drobniejszych) i po polsku.

W swych utworach przedstawiał problematykę społeczną, związaną z polityką religią i filozofią. Początkowo głównym środkiem wyrazu była u niego inteligentna i wyrafinowana satyra, którą posługiwał się w celu krytyki życia, a postawą pogodny i ironiczny sceptycyzm.

Pod koniec dziewiętnastego wieku w twórczości France'a zaobserwować można radykalizm skierowany ku ideologii socjalizmu. Wyznając poglądy socjalistyczne, wstąpił do Francuskiej Partii Komunistycznej. Na tematy do swoich prac często wybierał historię: początki chrześcijaństwa, rewolucję francuską i czasy współczesne.

W swojej oryginalnej twórczości wykorzystywał motywy baśniowe, groteskowe i satyryczne dla ukazania śmiesznostek dotychczasowych schematów i ludzkich zachowań. Tak było m.in. w powieści Bunt aniołów, w której zrewoltowani przeciw wszechwładzy Boga aniołowie zstępują na ziemię i planują wielką wojnę. Historia ta dała autorowi możliwość do filozoficznych rozważań nad ludzką i boską ułomnością oraz nad schematem rzeczy boskich, wytworzonym przez sztukę.

W utworze Wyspa pingwinów ukazał historię państwa pingwińskiego, będącą niejako karykaturą dziejów Francji.

Jego opowiadania fantastyczne pojawiały się w antologiach: Opowiadania pisarzy francuskich XIX wieku,

Nagroda Nobla

Anatole France jest laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1921. Z uzasadnienia Komitetu Noblowskiego: "za błyskotliwe osiągnięcia literackie wyróżniające się wykwintnością stylu, głębokim humanizmem i prawdziwie galijskim temperamentem".

Dzieła France'a tłumaczyli na język polski: Jadwiga Boelke, W. i J. Dąbrowscy, F. K., St. Godlewski, E. Ligocki, J. Mareschowa, F. Mirandola, H. Niemirowska, St. Popowski, J. Rogoziński, J. Sten, T. Świstakowski, Z. Wróblewska. Ukazał się też "Wybór pism" w przekładzie Jana Stena (1904-1912), 9 t. (nowe wyd. od r. 1931, ze wstępem Jana Parandowskiego).

Twórczość fantastyczna

• Sur la pierre blanche (The White Stone) (1905) Na białym kamieniu
• L’Île des Pingouins (Penguin Island) (1908) Wyspa pingwinów
• La Révolte des anges (The Revolt of the Angels) (1914) Bunt aniołów

Poezja

• Les Légions de Varus, poem published in 1867 in the Gazette rimée.
• Poèmes dorés (1873)
• Les Noces corinthiennes (The Bride of Corinth) (1876)

Pamiętniki

• Le Livre de mon ami (My Friend's Book) (1885)
• Pierre Nozière (1899)
• Le Petit Pierre (Little Pierre) (1918)
• La Vie en fleur (The Bloom of Life) (1922)

Sztuki teatralne

• Au petit bonheur (1898)
• Crainquebille (1903)
• La Comédie de celui qui épousa une femme muette (The Man Who Married A Dumb Wife) (1908)
• Le Mannequin d'osier (The Wicker Woman) (1928)

Inna twórczość

• Vie de Jeanne d'Arc (The Life of Joan of Arc) (1908)
• Alfred de Vigny (1869)
• Le Château de Vaux-le-Vicomte (1888)
• Le Génie Latin (1909)
• Le Jardin d’Épicure (The Garden of Epicurus) (1895)
• Opinions sociales (1902)
• Le Parti noir (1904)
• Vers les temps meilleurs (1906)
• Sur la voie glorieuse (1915)
• Trente ans de vie sociale, in four volumes, (1949, 1953, 1964, 1973)
• Jocaste et Le Chat maigre (Jocasta and the Famished Cat) (1879)
• Le Crime de Sylvestre Bonnard (The Crime of Sylvestre Bonnard) (1881)
• Les Désirs de Jean Servien (The Aspirations of Jean Servien) (1882)
• Abeille (Honey-Bee) (1883)
• Balthasar (1889)
• Thaïs (1890)
• L’Étui de nacre (Mother of Pearl) (1892)
• La Rôtisserie de la reine Pédauque (At the Sign of the Reine Pédauque) (1892)
• Les Opinions de Jérôme Coignard (The Opinions of Jerome Coignard) (1893)
• Le Lys rouge (The Red Lily) (1894)
• Le Puits de Sainte Claire (The Well of Saint Clare) (1895)
• L’Histoire contemporaine (A Chronicle of Our Own Times)
  • 1: L’Orme du mail (The Elm-Tree on the Mall)(1897)
  • 2: Le Mannequin d'osier (The Wicker-Work Woman) (1897)
  • 3: L’Anneau d'améthyste (The Amethyst Ring) (1899)
  • 4: Monsieur Bergeret à Paris (Monsieur Bergeret in Paris) (1901)
• Clio (1900)
• Histoire comique (A Mummer's Tale) (1903)
• L'Affaire Crainquebille (1901)
• Les Contes de Jacques Tournebroche (The Merrie Tales of Jacques Tournebroche) (1908)
• Les Sept Femmes de Barbe bleue et autres contes merveilleux (The Seven Wives Of Bluebeard and Other Marvellous Tales) (1909)
• Les dieux ont soif (The Gods Are Athirst) (1912)

Źródło

• [1] wikipedia