Antoni Cwojdziński

Z encyklopediafantastyki.pl
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
Antoni Cwojdziński
Cwojdzinski.jpeg
autor komedii naukowych
Data i miejsce urodzenia 9 listopada,1896
Brzeżany
Data i miejsce śmierci 7 sierpnia 1972
Londyn
Narodowość Polska


Antoni Cwojdziński ur. 9 października 1896 w Brzeżanach na Ukrainie. Studia wyższe odbywał w Krakowie, Lwowie i Warszawie. Pracował w katedrze fizyki UW (był asystentem Białobrzeskiego, jednego z największych znawców teorii Einsteina.w Polsce). W 1927 za namową Osterwy porzucił karierę naukową i wstąpił do Instytutu „Reduty". Grał na scenach teatrów Łodzi i Lwowa. Studiował na Wydziale Reżyserskim Instytutu Sztuki Teatru w Warszawie. Praktykował u L. Schillera, A. Węgierki i K. Borowskiego. Napisał pierwsze „komedie naukowe", dotyczące teorii względności, psychoanalizy i charakterologii Kretschmera: Teoria Einsteina (prapremiera w 1934 w teatrze „Reduta", reż. J. Osterwaw latach 1934-1936 wystawiana 525 fazy, druk. w: „Prosto z mostu" 1935 nr 20-30); Freuda teoria snów (prapremiera w 1937 w Teatrze Małym, reż. E. Wierciński, druk. w: „Wiadomości Literackie" 1937 nr 29, 32, 35); Temperamenty (prapremiera w 1938 w Teatrze Małym w Warszawie).

Związek Autorów Dramatycznych dwukrotnie przyznał Cwojdzińskiemu nagrodę im. Lepna Reynela za najlepszą sztukę roku: w 1935 za Teorię Einsteina, a w 1936 za komedię Epoka tempa (prapremiera w 1935; znana również jako: Człowiek za burtą). Teoria Einsteina, grana również w Pradze, została przełożona na angielski. W 1940, uciekając przed aresztowaniem, Cwojdziński przedostał się do Anglii i Francji, a w 1941 udał się do Stanów Zjednoczonych. Działał w Polskim Teatrze Artystów, gdzie odbywały się prapremiery jego kolejnych „komedii naukowych": Każdej chwili i Hipnozy - wystawionej po wojnie w Teatrze Starym w Krakowie. W 1962 zamieszkał w Londynie. Swoją uwagę skierował w stronę gerontologii, parapsychologii, psychosomatyki, genetyki i cybernetyki. Tu powstały jego ostatnie „komedie naukowe" (Takie jest twoje przeznaczenie, prapremiera Londyn 1948; Obrona genów, 1949; Einstein wśród chuliganów, w: „Dialog" 1959 nr 3; Sprzężenie zwrotne, w: „Dialog" 1966 nr 2, prapremiera w Teatrze Kameralnym w Warszawie w 1966; Świat tajemnic; Hipnoza; Każda chwila). W 1968 ukazały się Komedie naukowe Antoniego Cwojdzińskiego (PIW, W.). Zmarł w sierpniu 1972 w Londynie.

Sztuki Cwojdzińskiego są przede wszystkim opowieściami o sposobach odbioru modnych teorii scjentycznych (cybernetyki, gerontologii, psychoanalizy) w kręgach pozanaukowych, konfrontacją błędnych, zafałszowanych i spłyconych zabiegów interpretacyjnych z potocznym, zdroworozsądkowym rozumieniem świata. Niemal wszystkie wątki komizmu sytuacyjnego wywodzą się tu z przełamywania twierdzeń naukowych w świadomości profanów. W Sprzężeniu zwrotnym uczony, który skonstruował maszynę do przetwarzania danych, orzekającą o przyszłym szczęściu narzeczonych, żeni się z dziewczyną zaakceptowaną przez ów komputer, który bez trudu dał się oszukać zakochanej w uczonym asystencie. Satyra społeczna jest zatem obustronna i nie oszczędza przedstawicieli środowiska akademickiego. Autor Hipnozy zwraca się w stronę zagadkowych, dziewiczych terenów ludzkiej eksploracji: telepatii, jasnowidzenia, dostrzega również materialne, czysto handlowe pobudki eksperymentów przyrodniczych, stawiając pytania o cel i sposoby wykorzystania cudownych wynalazków.

Sztuki

  • Teoria Einsteina (wystawiona w 1934)
  • Epoka tempa (wystawiona w 1935)
  • Freuda teoria snów (wystawiona w 1937)
  • Temperamenty (wystawiona w 1938)
  • Piąta kolumna w Warszawie (wystawiona w 1942 w Nowym Jorku)
  • Takie jest twoje przeznaczenie (wystawiona w 1948 w Londynie)
  • Obrona genów (1949)
  • Einstein wśród chuliganów (publ. 1959)
  • Hipnoza (wystawiona w 1962 w Londynie)
Osobiste
Przestrzenie nazw
Warianty
Działania
Nawigacja
Narzędzia
Pomoc
Szablony