Bóand
| LEKSYKON FANTASTYKI | |
| fiction | |
BÓAND — w mitologii celtyckiej (irlandzkiej) bogini rzeki Boyne, znana także jako Boann, Bóinn, Bouvinda.
Nazwa
Imię bogini wiążą ją z konkretnym zwierzęciem, mianowicie białą krową. Związane z rzeką imię bogini pojawia się na mapie Ptolemeusza jako Buvinda, którego prawidłowa forma to Bouvinda. Wskazuje ona na Bóand jako na boginię krowę, białą bądź błyszczącą. Ponadto człon vind, w imieniu Bouvinda, można tłumaczyć także jako wiedzę, mądrość, co łączy się z wieszczeniem.
Rodowód
Była żoną Nechta, bądź Elcmara, czyli Nuady i kochanką boga Dagdy. Z tego ostatniego związku przyszedł na świat Oengus.
Wygląd
Etymologiczny związek jej imienia z krową wskazuje na to, że wzorem innych indoeuropejskich bogiń, mogła przybierać taką właśnie postać.
Charakterystyka
Bogini Bóand związana była z wodą, jako źródłem życia i obfitości. Na to ostatnie wskazuje także etymologia jej imienia, łączącą ją z krową.
Była boginią konkretnej rzeki Boyne. U jej początków, przy górze Carbury Hill w hrabstwie Kildare, znajdowało się wejście do zaświatów, jeden z sídhe, znany jako Bruig na Bóinne, należący do jej kochanka Dagdy bądź męża Nuady. Bogini dała początek rzece Boyne łamiąc geis, czyli rodzaj tabu. Na górze Carbury Hill znajdowało się źródło, zwane Studnią Segais. Dostęp do niego miał tylko mąż bogini, Nuada bądź jej kochanek Dagda i kilku ludzi, dopuszczonych do tajemnicy wraz z nim. Nikt inny nie miał prawa spojrzeć na to miejsce, ponieważ został by oślepiony. Tak też stało się z boginią, straciła ona oko, kiedy złamała zakaz. Obchodząc źródło trzy razy od prawej, czyli dobrej do lewej czyli złej strony, spowodowała przy tym wzburzenie wody. Ta podążyła za uciekającą boginią aż do morza, gdzie Bóand utonęła. Utrata oka oraz etymologia imienia łączą w ten sposób boginię ze zdolnościami wieszczymi. Wspomnienie o tym zachowało się w folklorze. Zgodnie z wierzeniami, kto w czerwcu napije się wody ze źródła ten stanie się poetą, a więc i wieszczem.
Urodzenie syna, Oengusa, poczętego ze związku z Dagdą, umożliwiła bogini podróż jej męża, Nuady, który za sprawą magii trwała dziewięć miesięcy mimo, że w rzeczywistości upłynął zaledwie jeden.
Literatura
- Kałużna-Ross J., Mitologie świata. Celtowie, Kraków 2007.
- Ó hÓgáin D., The Lore of Ireland. An Encyclopaedia of Myth, Legend and Romance, United Kingdom 2006.
- Botheroyd S.; Botheroyd P., Słownik mitologii celtyckiej, Katowice 1998.
- Ellis, Peter Berresford, Druidzi, Warszawa 1998.
- Monaghan P., Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore.
- Matthews C.; Matthews J., Mitologia Wysp Brytyjskich, Poznań 1997.
- Gąssowski J., Mitologia Celtów, Warszawa 1987.
