Bluszcz

Z encyklopediafantastyki.pl
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
LEKSYKON FANTASTYKI
fiction
Cilenšek M., Naše škodljive rastline, 1892.
BLUSZCZ — w wierzeniach święta roślina.

Nazwa

Po łacinie hedera. Grecy zwali go kissos.

Wygląd

Z punktu widzenia historii kultury szczególną cechą bluszczu jest jego wieczna zieloność oraz sposób rozrostu.

Charakterystyka

Pierwsza z tych cech wiąże bluszcz z symboliką wegetacji i odrodzenia. Jako taki był atrybutem bogów związanych ze śmiercią i odrodzeniem. W mitologii frygijskiej Attisa. W mitologii egipskiej związany z Ozyrysem. Mitologia grecka połączyła go z Dionizosem. Bóg ów nosił nawet przydomek Dionizos Kissos, czyli Dionizos Bluszczowy. Zarówno Dionizos, postępujące na wzór boga bachantki oraz syleni i satyrowie, stanowiący część boskiego orszaku, oplatali ciała wieńcami bluszczowymi, niekiedy nosili bluszczowe wieńce na głowie. Wraz z winoroślą bluszcz oplatał laskę, tyrs, dzierżoną w dłoni zarówno przez samego boga jak i bachantki. Bluszcz miał służyć tym ostatnim do wprowadzania się w stan oszołomienia, transu. W tym celu żuły jego liście. Bluszczem pokrył się z woli Dionizosa statek żeglarzy trackich, którzy nie rozpoznali boga i chcieli sprzedać jako niewolnika odmówiwszy spełnienia jego prośby i zawiezienia na Naksos. W mitologii greckiej bluszcz był także atrybutem muzy Tali, która nosiła wieniec bluszczowy na głowie.

Bluszcz znalazł także swoje miejsce w greckich obrzędach weselnych, gdzie — jako symbol wierności — wręczano go młodej parze. Wiązało się to z charakterystyczną cechą bluszczu, oplatającego to do czego przylega. W frygijskim kulcie Attisa kapłani-eunuchowie nosili tatuaże w kształcie bluszczu. W tradycji chrześcijańskiej związany był ze śmiercią w jej aspekcie odrodzenia, wiecznego trwania. Z tego powodu wykorzystywano go przy zdobieniu grobów.

Bluszcz stał się także symbolem kobiecym, ponieważ jest to roślina podpierająca się na czymś.

Literatura

  • Manfred L., Przesłanie symboli w mitach, kulturach i religiach, Warszawa 2011.
  • Kaczor I., Kult drzew w tradycji mitologicznej i religijnej starożytnych Greków i Rzymian, [w:] „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, nr. 3, Łódź 2001.
  • Graves R., Mity greckie, Kraków 2009.
  • Kubiak Z., Mitologia grecka, Warszawa 1997.
  • Schmidt J., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Katowice 2006.
  • Stankiewicz L., Ilustrowany słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław. 2008.
  • Leksykon symboli, Warszawa 1991.
  • Kopaliński W., Słownik symboli, Warszawa 2006.
  • Cirlot J. E., Słownik symboli, Kraków 2007.
  • „Maska. Roślina”, nr. 27/2015.

(aut. Izabela Ozga)

Osobiste
Przestrzenie nazw
Warianty
Działania
Nawigacja
Narzędzia
Pomoc
Szablony