Droga Mleczna

Z encyklopediafantastyki.pl
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
LEKSYKON FANTASTYKI
science
Widok Drogi Mlecznej na sferze niebieskiej

Droga Mleczna (Galaktyka pisana przez duże G) – galaktyka spiralna z poprzeczką, w której znajduje się nasz Układ Słoneczny. Zawiera około 300 miliardów gwiazd. Ma średnicę około 100 000 lat świetlnych i grubość ok. 12 000 lat świetlnych. Na niebie widziana jest jako jasna smuga przecinająca niebo. Wynika to z faktu, że oglądamy dysk Galaktyki z jej wnętrza, jako że Układ Słoneczny znajduje się w pobliżu płaszczyzny tego dysku. Droga Mleczna świeci najjaśniej w okolicy gwiazdozbioru Strzelca, w którym to kierunku znajduje się jej centrum. Pas Drogi Mlecznej sięga na północy do gwiazdozbioru Kasjopei, a na południu do gwiazdozbioru Krzyża Południa. Odzwierciedla to silne nachylenie płaszczyzny równika galaktycznego do płaszczyzny równika. Płaszczyzna Galaktyki jest także silnie nachylona do płaszczyzny ekliptyki, czyli orbity ziemskiej.

Według mitologii greckiej Droga Mleczna powstała z kropli rozlanego mleka, którym Hera karmiła Heraklesa.

Budowa Drogi Mlecznej

Obraz modelu Drogi Mlecznej z zaznaczeniem ramion spiralnych oraz położeniem Słońca.


Droga Mleczna to duża galaktyka spiralna z poprzeczką o masie ok. 1012 mas Słońca. Dysk galaktyczny ma 100-120 tysięcy lat świetlnych średnicy (jednak najnowsze badania sugerują, że promień naszej galaktyki może wynosić nawet 78 000 lat świetlnych). Droga Mleczna widziana z boku przypomina dysk z soczewkowatym zgrubieniem w części środkowej. Centrum Drogi Mlecznej leży ok. 27 000 lat świetlnych od Słońca, a z Ziemi widoczne jest w gwiazdozbiorze Strzelca. Ze względu na położenie Układu Słonecznego wewnątrz dysku Galaktyki, badanie struktury Galaktyki jest znacznie utrudnione. Prędkość orbitalna Układu Słonecznego wynosi ok. 268 km/s. Prędkość orbitalna gwiazd w dysku poza zgrubieniem centralnym zależy słabo od odległości od jądra (tzw. płaska krzywa rotacji) i przeważnie wynosi ponad 200 km/s, co naturalnie oznacza, że okresy obiegu różnią się znacznie dla gwiazd znajdujących się w różnych odległościach od centrum Galaktyki. Galaktyka nie rotuje jak ciało sztywne, a jej widoczna struktura jest, tak jak u innych galaktyk spiralnych, efektem dynamicznym przypominającym nieco falę stojącą (fala gęstości). Nasza Galaktyka jest najprawdopodobniej galaktyką spiralną z poprzeczką SBc lub SBb.

Znane są cztery główne ramiona Galaktyki:

  • Ramię Strzelca (Ramię Strzelca-Kila)
  • Ramię Węgielnicy (Ramię Łabędzia, Ramię Zewnętrzne)
  • Ramię Perseusza
  • Ramię Krzyża (Ramię Tarczy)

a także kilka mniejszych:

  • Ramię Oriona
  • Bliskie Ramię Trzech Kiloparseków
  • Dalekie Ramię Trzech Kiloparseków

Centrum Drogi Mlecznej

Dynamiczne centrum Drogi Mlecznej, wokół którego wiruje Droga Mleczna, znajduje się w odległości 7,6 kpc (25 000 lat świetlnych) od Ziemi

W Centrum Galaktyki znajduje się supermasywna czarna dziura, a zjawiska towarzyszące jej istnieniu manifestują się jako źródło promieniowania Sagittarius A*, a także liczne gwiazdy i pył. Badanie ruchu gwiazd pozwoliło na wyznaczenie masy centralnej czarnej dziury. Wartość masy otrzymana na podstawie ruchu gwiazdy S0-2, która wykonała już niemal kompletny obieg wokół Sgr A*, wynosi 4,33±0,06 milionów mas Słońca, natomiast analiza w oparciu o ruch tej i dodatkowo 27 innych gwiazd daje wartość 4,31±0,06 milionów mas Słońca.

Wiadomo także, że Droga Mleczna "wchłonęła" niektóre mniejsze Galaktyki, po których zostały tylko mniejsze grupki gwiazd odmiennych niż te w naszej Drodze Mlecznej. Nasza Galaktyka jest także w trakcie wchłaniania galaktyk karłowatych w gwiazdozbiorze Strzelca i Wielkiego Psa. W centralnej części poprzeczki Drogi Mlecznej dzięki obserwacjom wykonanym przez Obserwatorium Herschela w 2011 roku zaobserwowano też pierścień przypominający kształtem symbol nieskończoności z dwoma płatami skierowanymi na boki. Te dwa płaty są dowodem, iż ta nieznana wcześniej struktura jest wyraźnie skręcona. Pierścień rozciąga się na przestrzeni 600 lat świetlnych.

Patrz też:

Osobiste
Przestrzenie nazw
Warianty
Działania
Nawigacja
Narzędzia
Pomoc
Szablony