Erazm Majewski

Z encyklopediafantastyki.pl
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
Erazm Majewski
MajewskiE.jpeg
Data i miejsce urodzenia 3 czerwca,1858
Lublin
Data i miejsce śmierci 14 listopada 1922
Warszawa
Narodowość Polska
Ważne dzieła Doktor Muchołapski


Erazm Majewski ur. 2 czerwca 1858 w Lublinie. Studiował na Wydziale Przyrodniczym UW. Uzyskawszy niezależność finansową rozpoczął studia na własną rękę, interesował się archeologią, etnologią, publikował artykuły w „Wędrowcu", „Tygodniku Ilustrowanym", „Bibliotece Warszawskiej". Wydał prace zwarte: Materiały do fauny krajowej (1885), Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich (1891-1898). W 1899 rozpoczął wydawanie (przejętego od Jana Karłowicza) pisma „Wisła". W 1892 stworzył zaczątki Muzeum Prehistorycznego w Warszawie. Poświęcone tym sprawom pismo „Światowid" prowadził w latach 1899-1913. Po 1905 zmienił zainteresowania kierując się w stronę problematyki socjologicznej. Opublikował m.in. Naukę o cywilizacji. Prolegomena i podstawy do filozofii dziejów i socjologii (1908), wydobywając analogie pomiędzy zjawiskami przyrodniczymi i społecznymi. W 1908 został członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego; członkiem korespondentem zagranicznym Towarzystwa Antropologicznego w Paryżu. Rozpoczął druk prac o charakterze ekonomicznym (m.in. 2 i 3 część Nauki o cywilizacji: Teoria człowieka, 1910; Kapitał, 1914). W pracy Narodziny i rozwój ducha na Ziemi (1923) dokonał reorientacji swoich poglądów rezygnując z koncepcji mechaniśtycznych na rzecz idealizmu. Po odzyskaniu niepodległości w 1919 mianowany profesorem zwyczajnym katedry archeologii prehistorycznej na UW. Ze względu na zły stan zdrowia nie mógł jednak prowadzić wykładów. Zmarł na atak serca 14 listopada 1922.

Erazm Majewski jest autorem dwóch powieści fantastycznonaukowych adresowanych do młodzieży: Doktor Muchołapski (Gebethner i Wolff, W. 1890; przełożona na czeski i rosyjski) oraz Profesor Przedpotopowicz („Wędrowiec" 1896; wyd. os. P. Laskauer i W. Babicki, W. 1898; wyd. 2 W otchłaniach czasu, W. 1938). Zarys poglądów ewolucjonistycznych znalazł się w książce Koniec świata, czyli przegląd wypadków, jakie mogą sprowadzić zagładę Ziemi (1887). Dwa pierwsze utwory popularyzują w nader przystępny sposób wiedzę przyrodniczą, zwłaszcza etnologiczną i antropologiczną, sięgają do wzorców przygodowej powieści J. Verne'a i obok książek Zofii Urbanowskiej, Julii Zaleskiej należą do kanonu pozytywistycznych lektur dla młodzieży. Fantastyka naukowa jest tu jednak pojęciem umownym i na dobrą sprawę motywacje bliższe są założeniom baśniowym. Treścią Doktora Muchołapskiego są niezwykłe perypetie polskiego uczonego oraz angielskiego lorda, którzy zostali zmniejszeni do postaci owadów, wypijając cudowny eliksir hinduskiego mędrca Nurdellina. W epilogu powieści okazuje się jednak, że przygody bohaterów były wymysłem narratora, który chciał rozbudzić zainteresowanie swego małoletniego siostrzeńca.

W Profesorze Przedpotopowiczu wyprawa do wnętrza Ziemi odbywa się bez udziału środka technicznego: podróżnicy wpadają do „swoistej m maszyny czasu" szczeliny w górach Karstu i oglądają (podobnie jak w Wyprawie do wnętrza Ziemi J. Verne'a) prehistorię naszego globu. Cała przygoda okazuje się kolejną fikcją, jest uzasadniona zatruciem wyziewami gazowymi oraz gorączkowym stanem bohatera. Edukacyjne powieści Erazma Majewskiego do dziś nie straciły swojej aktualności, wiedza przyrodnicza podana jest w sposób żywy, barwny, przyciągający uwagę czytelnika. Autor nie stroni również od rozważań socjologicznych, co wydaje się rzeczą szczególną w tego rodzaju utworach. W przeciwieństwie do powieści Verne'a znajdujemy w książkach Majewskiego gorzkie refleksje na temat przewrotności ludzkiej natury. Majewski polemizuje z Verne'em w kwestiach „technicznych" stwarzając bardziej umotywowaną, logiczną wersję wyprawy do wnętrza Ziemi. Zaskoczeniem jest wreszcie finalna scena Profesora Przedpotopowicza, która przybiera postać antyutopii. Autor przenosi swoich bohaterów w przyszłość, opisując losy nowej kultury powstałej na gruzach cywilizacji europejskiej, relacjonując zmiany w stosunkach ekonomicznych, społecznych i obyczajowych.

Twórczość fantastyczna

Osobiste
Przestrzenie nazw
Warianty
Działania
Nawigacja
Narzędzia
Pomoc
Szablony