Erynie

Z encyklopediafantastyki.pl
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
LEKSYKON FANTASTYKI
fiction
Wenzel Hollar, Three Furies
ERYNIE — w mitologii greckiej boginie zemsty, w mitologii rzymskiej znane jako Furie.

Nazwa

Erynie zwano także Eumenidami, czyli Życzliwymi oraz Semnai, czyli Czcigodnymi.

Rodowód

Pierwotne, starsze od bogów olimpijskich, których liczba początkowo była nieokreślona by następnie sprecyzować się w trójce. W myśl tej ostatniej tradycji, pojawiającej się u Eurypidesa, nosiły Erynie następujące imiona Alekto, Tejsifone, Megajra. Ich matką, jak to jest w Teogonii Hezjoda, miała być Gaja a ojcem Uranos, dokładniej boginie zrodziły się z krwi Uranosa, którego krew wsiąkła w ziemię. Późniejsza, występująca u Ajschylosa tradycja, widzi w nich córki Erebu i bogini nocy, Nyks. W myśl tego ostatniego rodowodu miały więc rodzeństwo w Eterze oraz Hemerze, następnie także Tanatosie, Hersperydach, Nemesis, Geras, Mojrach, Hypnosie, Apate, Kerach, Morosie, Momosie, Erisie, Filotesie.

Wygląd

Ajschylos w swojej Orestei przedstawia je pod postacią starych, uskrzydlonych kobiet, odzianych na czarno, o wężowych splotach w miejscu włosów, w rękach dzierżyły pochodnię i bat a z oczu płynęła im krew. Porównywane do suk goniących swoją ofiarę, same także były przedstawiane pod postacią tych zwierząt.

Miejsce

Przebywały w Erebie, a więc świecie podziemnym, dopiero późniejsza tradycja, z Orestei Ajschylosa, przyjmuje je na Olimp, w krąg mieszkających tam bogów.

Charakterystyka

Erynie karały morderstwa rodowe, tych, którzy przelali krew własnej rodziny. Ich gniewu nie uniknęli jednak i inni mordercy. Karały także krzywoprzysięzców. Odkąd zamieszkały na Olimpie, dołączywszy do grona tamtejszych bogów, były strażniczkami ładu. Ten, kto go naruszył, ten ściągał na siebie ich zemstę. Późniejsza tradycja widzi w nich istoty skazuje na męki, przebywających w zaświatach, lokalizowanych w podziemiu, zmarłych, przestępców którzy na to zasłużyli. Erynie budziły strach. Z tego powodu zastępowanie ich prawdziwego imienia eufemistycznym, jak wspomniany przydomek Eumenidy czyli Życzliwe, miało moc odwrócenia od siebie ich ewentualnego gniewu, który mogło sprowadzić wypowiedzenia ich rzeczywistego miana. Erynie ścigały mordercę dokądkolwiek się udał, dopóki nie dosięgła go sprawiedliwość. Często sprowadzały na niego szaleństwo. Erynie ścigały między innymi Orestesa, szaleństwo sprowadziły na Alkmeona, w podziemiach Erebu jedna z Erynii prześladowała Iksjona.

Literatura

  • Graves R., Mity greckie, Kraków 2009.
  • Grimal P., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław 1997.
  • Kempiński A. M., Słownik mitologii ludów indoeuropejskich, Poznań 1993.
  • Kubiak Z., Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa 1997.
  • Schmidt J., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Katowice 2006.
  • Stankiewicz L., Ilustrowany słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław 2008.

(aut. Izabela Ozga)

Osobiste
Przestrzenie nazw
Warianty
Działania
Nawigacja
Narzędzia
Pomoc
Szablony