Gagat

LEKSYKON FANTASTYKI

fiction

[−] Gagat (Bibliografia)

  Oko jelenia

GAGAT — kamień znany także z historii wierzeń.

Nazwa

Gagat nazywano także czarnym bursztynem. Zgodnie z wierzeniami starożytnych gagat wziął swoją nazwę od rzeki Gagas w Lykii bądź okolicy o tej samej nazwie, bądź też od jednego i drugiego.

Wygląd

Czarny kolor kamienia powiązał go w wyobrażeniach ze śmiercią, a konkretniej z żałobą. Z tym także wiąże się jego moc odpędzania złego.

Charakterystyka

Gagat używany był ze względu na swój zapach. Znaczenie miał także sproszkowany bądź palony.

W starożytności wierzono, że palony gagat poprzez swój zapach umożliwia wykrycie epilepsji. Użyty w obecności cierpiącego na tą dolegliwość, miał wywoływać jej atak, podczas gdy na zdrowe osoby sposób ów nie działał. W tym charakterze był skuteczny także na dolegliwości kobiece, ponieważ wierzono, że powoduje krwawienie. Używano go również na brzuch i żołądek. Wreszcie, zgodnie z wierzeniami, zapach palonego gagatu odstraszał węże. Gagat wykorzystywano do stwierdzenia dziewictwa. Woda w której wcześniej spoczywał ten kamień, zmieszana ze sproszkowanym gagatem była podawana poddanej testowi kobiecie do picia. Uważano, że jeżeli eliksir taki spożyje dziewica, nic się nie stanie. W przeciwnym wypadku, miała od razu wydalać spożytą substancję.

Starożytną proweniencję ma również wykorzystanie gagatu do wyrobu amuletów. Podobnie jak w starożytności wykorzystywano gagat do wyrobu amuletów, tak w czasach chrześcijańskich wyrabiano z niego krzyże, które również pełniły funkcję apotropaiczną. Sam gagat odstraszał siły nieczyste, demony i złe duchy.

W czasach nowożytnych używano gagatu do wyrobu biżuterii żałobnej. Modę na gagat, nie tylko w charakterze funeralnym, rozpowszechniła w Anglii królowa Wiktoria po śmierci księcia Alberta.

Literatura

• Ryś A., Orfeusza Kerygmata o Kamieniach Sokratesa i Dionizjusza o Kamieniach, Poznań 2012.
• Świerzowska A., Bursztyn, koral, gagat. Symbolika religijna i magiczna, Kraków 2003.
• Kobielus S., Lapidarium christianum, Kraków 2012.
• Nozedar A., The illustrated signs & symbols sourcebook. An A to Z compendium of over 1000 designs, New York 2010.
• Scott C., Encyclopedia of Crystal, Gem & Metal Magic, St. Paul 1996.
• Letkiewicz E., Wiara w magiczną moc klejnotów w Polsce w czasach renesansu i baroku, [w:] „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, 2003, t.1, str. 69-82.
• Leksykon symboli, Warszawa 1991.

(aut. Izabela Ozga)