Gremlin

LEKSYKON FANTASTYKI

fiction

GREMLINY – fikcyjne istoty ze współczesnego folkloru, wywodzące się od goblinów i prześladujące lotników. Nie do końca jasne jest pochodzenie nazwy gremlin. Najpopularniejsza teoria wskazuje na połączenie dwóch słów, staroangielskiego gremman, oznaczające dręczenie i na przyrostek –lin od słowa goblin.

Pierwsze przekazy o gremlinach wiążą się z tradycją ustną i datują na pierwszą wojnę światową. Powstały wśród brytyjskich lotników, należących do Royal Naval Air Service. Następnie głośno jest o nich w latach dwudziestych, kiedy to brytyjskie jednostki lotnicze są zaangażowane w operacje na Bliskich Wschodzie. To wtedy też pojawia się pierwsza pisemna wzmianka o gremlinach. Znacząca data w historii tych istot przypada dokładnie na 10 kwietnia 1929 roku, kiedy to uwiecznione zostają w poemacie zamieszczonym w dzienniku Aeroplane. Podczas drugiej wojny światowej o gremlinach donoszą piloci RAF a następnie temat przedostaje się do prasy między innymi Timesa, gazety Punch i za ocean do New York Timesa.

Piloci RAF-u opisywali wygląd gremlinów. Zgodnie z ich relacjami były to istoty niewielkiego wzrostu, nie przekraczały pół metra. Ubierać się miały barwnie i ekscentrycznie. Ich ciało bujnie owłosione a głowę niekiedy zdobiły rogi.

Profesją gremlinów jest technika. Szczególną radość sprawia im psucie sprzętu na którym, jak przystało na ekspertów, znają się doskonale. Niewyjaśnione zakłócenia w pracy silnika, tajemnicze usterki w obwodach elektrycznych, to są jedne z wielu problemów, które lotnicy przypisywali gremlinom, kiedy wiedza i zastosowane rozwiązania nie pomagały. Prawdziwą udręką są pijane gremliny, z czego ich ulubionym trunkiem jest benzyna. Utrudniają lądowanie na różne sposoby a ich działalność objawia się w nagle utraconej równowadze lotu, zakłóceniach fal radiowych czy zacinających się wskazówkach przyrządów. Ponadto wyją do słuchawek i otwierają zatrzask owiewki. Dziś gremliny są przysłowiowo odpowiedzialne nie tylko za kłopoty z maszynami lotniczymi, ale także wszelkimi innymi sprzętami mechanicznymi i elektronicznymi.

Gremliny w fantastyce

W literaturze o gremlinach pisał Gordon R. Dickson wraz z Benem Bovą w powieści The Gremlins. Ukazała się również antologia na temat pt. Gremlins, Go Home! Little People!. Pojawiają się między innymi w nakręconym w latach osiemdziesiątych filmie Gremliny rozrabiają Joe Dantego i późniejszym o sześć lat Gremliny 2. Znajdziemy je również w serialu Strefa mroku.

Literatura

1. J. Sherman, Storytelling. An Encyclopedia of Mythology and Folklore, Nowy York 2011.
2. J. Simpson, S. Roud, A Dictionary of English Folklore, Oxford 2000.
3. J. Gondowicz, Zoologia fantastyczna uzupełniona (uzupełniona) , Warszawa 2007.
4. Encyclopedia Mythica, dostępne[on-line] http://www.pantheon.org/.
5. Encyclopedia Britannica, dostępne [on-line] http://www.britannica.com/.
6. Online Etymology Dictionary, dostępne [on-line] http://www.etymonline.com/index.php.
7. Oxford Dictionaries, dostępne [on-line] http://oxforddictionaries.com/.

(aut. Izabela Ozga)