Gryf
(→Wyobrażenia gryfa) |
|||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
Gryf narodził się w starożytnym Wschodzie. To stamtąd, a konkretniej z Egiptu i Persji, pochodzą pierwsze malowidła naskalne wyobrażające te zwierzęta. Wreszcie to z perskim słowem giriften, oznaczającym „chwytanie”, wiąże się grecką nazwę gryfa ''gryps'', która z kolei dała początek łacińskiemu ''gryphus''. Do Grecji gryfy przybyły około sześćset lat przed Chrystusem. Na tych ziemiach doczekały się pierwszego literackiego opisu. Zawdzięczają go Grekowi Arysteaszowi i jego dziełu „Arimaspea” spisanym w roku 675 przed Chrystusem. | Gryf narodził się w starożytnym Wschodzie. To stamtąd, a konkretniej z Egiptu i Persji, pochodzą pierwsze malowidła naskalne wyobrażające te zwierzęta. Wreszcie to z perskim słowem giriften, oznaczającym „chwytanie”, wiąże się grecką nazwę gryfa ''gryps'', która z kolei dała początek łacińskiemu ''gryphus''. Do Grecji gryfy przybyły około sześćset lat przed Chrystusem. Na tych ziemiach doczekały się pierwszego literackiego opisu. Zawdzięczają go Grekowi Arysteaszowi i jego dziełu „Arimaspea” spisanym w roku 675 przed Chrystusem. | ||
==Wyobrażenia gryfa== | ==Wyobrażenia gryfa== | ||
| − | [[Plik:Gryf_2. | + | [[Plik:Gryf_2.jpg|500px|thumb|right|John Tenniel, Śpiący Gryf, Ilustracja do ''Alicji w Krainie Czarów'']]Miał mieć ciało lwa i głowę, szpony oraz skrzydła orła. |
Gryfy były nadzwyczaj silne i niebezpieczne. Zamieszkiwały tereny pustynne, z czego szczególnie upodobały sobie Chiny i Mongolię. Można je było spotkać także w górach. Wymienić tu można takie konkretne nazwy geograficzne jak pustynia Gobi czy góry Ałtaj i Tien Shan. Według mitów greckich występowały także na pustyni scytyjskiej. | Gryfy były nadzwyczaj silne i niebezpieczne. Zamieszkiwały tereny pustynne, z czego szczególnie upodobały sobie Chiny i Mongolię. Można je było spotkać także w górach. Wymienić tu można takie konkretne nazwy geograficzne jak pustynia Gobi czy góry Ałtaj i Tien Shan. Według mitów greckich występowały także na pustyni scytyjskiej. | ||
| − | Gryfy strzec miały złota. To właśnie na wspomnianej pustyni scytyjskiej gryfy stały na straży skarbu Apolla. Chroniły go przed, zamieszkującym tamte tereny, legendarnym plemieniem Hiperborejczyków. Ich związek z Bogami na tym się nie kończył. Gryfy ciągnęły rydwan nie tylko Apolla, ale także samego Zeusa oraz bogini zemsty, Nemezis. | + | Gryfy strzec miały złota. To właśnie na wspomnianej pustyni scytyjskiej gryfy stały na straży skarbu Apolla. Chroniły go przed, zamieszkującym tamte tereny, legendarnym plemieniem Hiperborejczyków. Ich związek z Bogami na tym się nie kończył. Gryfy ciągnęły rydwan nie tylko Apolla, ale także samego Zeusa oraz bogini zemsty, Nemezis. |
| + | |||
==Gryf a chrześcijaństwo== | ==Gryf a chrześcijaństwo== | ||
Z początku, to mityczne zwierzę utożsamiano ze złem, a nawet z samym Antychrystem. Z czasem jednak ta negatywna symbolika została wyparta przez przeciwne znaczenie. Gryf stał się symbolem dwóch aspektów natury Chrystusa – boskiego i ludzkiego. | Z początku, to mityczne zwierzę utożsamiano ze złem, a nawet z samym Antychrystem. Z czasem jednak ta negatywna symbolika została wyparta przez przeciwne znaczenie. Gryf stał się symbolem dwóch aspektów natury Chrystusa – boskiego i ludzkiego. | ||
Wersja z 09:57, 14 sie 2012
| LEKSYKON FANTASTYKI | |
| fiction | |
GRYF - liczące sobie co najmniej pięć tysięcy lat mityczne zwierzę hybryda o ciele lwa oraz głowie, szponach i skrzydłach orła.
Spis treści |
Rodowód gryfa
Gryf narodził się w starożytnym Wschodzie. To stamtąd, a konkretniej z Egiptu i Persji, pochodzą pierwsze malowidła naskalne wyobrażające te zwierzęta. Wreszcie to z perskim słowem giriften, oznaczającym „chwytanie”, wiąże się grecką nazwę gryfa gryps, która z kolei dała początek łacińskiemu gryphus. Do Grecji gryfy przybyły około sześćset lat przed Chrystusem. Na tych ziemiach doczekały się pierwszego literackiego opisu. Zawdzięczają go Grekowi Arysteaszowi i jego dziełu „Arimaspea” spisanym w roku 675 przed Chrystusem.
Wyobrażenia gryfa
Gryfy były nadzwyczaj silne i niebezpieczne. Zamieszkiwały tereny pustynne, z czego szczególnie upodobały sobie Chiny i Mongolię. Można je było spotkać także w górach. Wymienić tu można takie konkretne nazwy geograficzne jak pustynia Gobi czy góry Ałtaj i Tien Shan. Według mitów greckich występowały także na pustyni scytyjskiej.
Gryfy strzec miały złota. To właśnie na wspomnianej pustyni scytyjskiej gryfy stały na straży skarbu Apolla. Chroniły go przed, zamieszkującym tamte tereny, legendarnym plemieniem Hiperborejczyków. Ich związek z Bogami na tym się nie kończył. Gryfy ciągnęły rydwan nie tylko Apolla, ale także samego Zeusa oraz bogini zemsty, Nemezis.
Gryf a chrześcijaństwo
Z początku, to mityczne zwierzę utożsamiano ze złem, a nawet z samym Antychrystem. Z czasem jednak ta negatywna symbolika została wyparta przez przeciwne znaczenie. Gryf stał się symbolem dwóch aspektów natury Chrystusa – boskiego i ludzkiego.
Gryf w fantastyce
W powieści J. K. Rowling o Harrym Potterze są symbolem Gryffindoru. Nie brakuje ich także w cyklu Świat Czarownic Andre Norton i w trylogii Sherwood Tomasza Pacyńskiego.
Literatura
- G.M. Eberhart, Mysterious Creatures. A Guide to Cryptozoology, Santa Barbara 2002.
- J.L. Borges, Zoologia fantastyczna, Warszawa 1983.
- A. M. Kempiński, Słownik mitologii ludów indoeuropejskich, Poznań 1993.
- W. Kopaliński, Wielki multimedialny słownik Władysława Kopalińskiego [CD-ROM].
- J. E. Cirlot, Słownik symboli, Kraków 2007.
- A. Z. Kronzek, E. Kronzek, Księga wiedzy czarodziejskiej, Poznań 2008.
- P. Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Warszawa 2009.
- U.X.L. Encyclopedia of World Mythology, pod red. R. Parks, J. Stock, K. Hunt, USA 2009.
- Jöel Schmidt, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Katowice 2006.
(aut. Izabela Ozga)
