Jan Dobraczyński

Z encyklopediafantastyki.pl
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
Jan Dobraczyński
Dobraczynski2.jpeg
Data i miejsce urodzenia 20 kwietnia,1910
Warszawa
Data i miejsce śmierci 5 marca 1994
Warszawa
Narodowość Polska
Ważne dzieła Wyczerpać morze


Jan Dobraczyński urodził się 20 kwietnia 1910 w Warszawie w rodzinie inteligenckiej, był synem Ludwika Dobraczyńskiego, urzędnika, i Walerii z Markiewiczów. Uczęszczał do Gimnazjum im. św. Stanisława Kostki w Warszawie, Gimnazjum im. Joachima Lelewela i Gimnazjum im. Adama Mickiewicza, gdzie w 1928 zdał maturę. Następnie studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, po roku przeniósł się jednak do Wyższej Szkoły Handlowej, którą ukończył w 1932. W czasie studiów związał się z chrześcijańską organizacją studencką Iuventus Christiana i jej czasopismem "Iuventus Christiana", w którym debiutował (1934) i z którym związany był do 1936. Po studiach zatrudnił się na krótko jako urzędnik Wydziału Opieki Społecznej Urzędu Miejskiego, w 1935 przeniósł się jednak do Lublina, gdzie pracował w Międzykomunalnym Związku Opieki Społecznej. W tym samym roku ożenił się z Danutą Kotowicz.

W czasie pobytu w Lublinie prowadził wykłady zlecone dla Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Współpracował też z wydawanym na KUL miesięcznikiem "Prąd". W okresie tym związał się z ruchem narodowym, był członkiem Stronnictwa Narodowego. Został członkiem Zrzeszenia Pisarzy Katolickich. Pisał wtedy dla prasy katolickiej i narodowej, w kojarzonym z ONR ABC piśmie kulturalnym "Prosto z Mostu" (w latach 1936–1939), w "Myśli Narodowej" (w latach 1936–1939) i poznańskiej "Kulturze" (w latach 1937–1939). W 1938 powrócił do Warszawy, gdzie objął posadę referenta w Stowarzyszeniu Kupców Polskich.

Walczył w kampanii wrześniowej, służąc w 2. Pułku Strzelców Konnych. W czasie okupacji hitlerowskiej przebywał w Warszawie, pracował (od 1941) w Wydziale Opieki Społecznej Zarządu Miejskiego. Od grudnia 1939 był współredaktorem pisma "Walka", organu prasowego NOW i Zarządu Głównego Stronnictwa Narodowego (którego był członkiem) oraz dodatku do "Walki" "Żołnierz Wielkiej Polski". "Walkę" założył w grudniu 1939 razem ze Stanisławem Piaseckim. Inne czasopisma, które redagował w czasie okupacji, to "Sprawy Narodu" – jako kierownik działu kulturalnego 1943–1944, "Głos Ojczyzny" – pismo skierowane do Polaków wywiezionych do Niemiec. Współpracował też z czasopismami "Prawda" i "Prawda Młodych" (1942-1944). Był współpracownikiem Żegoty. Jako oficer NOW i AK brał udział w powstaniu warszawskim, początkowo jako oficer sztabu Grupy "Północ" na Starym Mieście – kierował wtedy oddziałem Biura Informacji i Propagandy (BiP) Armii Krajowej. Po likwidacji Grupy "Północ" od 6 września kierował BiP-em na Mokotowie. Redagował też "Komunikat informacyjny" BIP. Został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Po kapitulacji przebywał w niemieckich obozach jenieckich w Bergen-Belsen, a następnie w Grossborn i Sandbostel.

Po wyzwoleniu z obozu jenieckiego Dobraczyński powrócił do Polski w maju 1945. W tym samym roku został członkiem ZLP. W latach 1945–1946 był redaktorem związanego z narodowo-katolickim Stowarzyszeniem "Pax" tygodnika "Dziś i Jutro". W latach 1953–1956, po przejęciu pisma przez prokomunistycznych dziennikarzy katolickich związanych z "Pax"-em, przewodniczył komitetowi rady redakcyjnej "Tygodnika Powszechnego". W latach 1952–1956 był posłem na Sejm z ramienia Stowarzyszenia "Pax".

Po przemianach politycznych w PRL w 1956 współredagował czasopisma "Słowo Powszechne", "Kierunki", i "Wrocławski Tygodnik Katolicki". w tym ostatnim prowadził stały cykl felietonów Z tygodnia na tydzień. Działał w wielu organizacjach i stowarzyszeniach – od 1958 należał do Polskiego PEN Clubu, w latach 1966–1970 był członkiem Zarządu Głównego Związku Literatów Polskich, od 1968 był przewodniczącym Rady Stowarzyszenia ZAiKS, od 1980 wiceprezesem Rady Naczelnej Zarządu Głównego ZBoWiD. Należał też do Stowarzyszenia Kultury Europejskiej (SEC) – od 1977 był członkiem jego Rady Wykonawczej, a w 1981 wiceprezesem Oddziału Polskiego.

Przez cały okres istnienia PRL wspierał władze komunistyczne. Jednym z ważniejszych elementów jego działalności społeczno-politycznej była funkcja członka prezydium Frontu Jedności Narodu, którą pełnił w latach 1970–1983. W 1982 został przewodniczącym Tymczasowej Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego (PRON), powołanej w związku ze stanem wojennym przez władze PRL – w latach 1983–1989 był przewodniczącym Rady Krajowej tej organizacji. W 1983 został wybrany w skład Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. W latach 1985–1989 ponownie został posłem na Sejm, także z ramienia "Pax"-u. W październiku 1988 awansowany do stopnia generała brygady w stanie spoczynku. Nominację wręczył w Belwederze przewodniczący Rady Państwa PRL, I sekretarz KC PZPR gen. armii Wojciech Jaruzelski. Po 1989 nie angażował się w działalność polityczną. Zmarł w Warszawie 5 marca 1994.

Do tematyki fantastycznonaukowej nawiązuje powieść Wyczerpać morze (PAX, W. 1961). Przełożona na angielski, niemiecki, holenderski, serbsko-chorwacki, czeski, flamandzki-zyskała spory rozgłos za granicą. Sam autor ceni ją wysoko, uznając, obok Listów Nikodema i Dościgniętego, za najwartościowszą w swoim dorobku literackim. Tematem utworu są losy cywilizacji europejskiej po nieoczekiwanym wybuchu bomby nuklearnej. Zagłada naszego kontynentu jest - alegorią, jednym z ostrzejszych kryteriów sprawdzającym wartość idei i organizacji katolickiej. Autor odsłania skostnienie, zbiurokratyzowanie wielu instytucji, a zwłaszcza bezradność Kościoła wobec narastania, wybuchu i następstw tragicznego kataklizmu. Dostrzega konieczność zmian o charakterze organizacyjnym uwzględniającym aspiracje, dążenia i potrzeby społeczeństw dwudziestego wieku, wypowiada się również w sprawach doktrynalnych. Ze szczególną wyrazistością kreśli portret, wielkiego reformatora Hasleya — późniejszego papieża Piotra II oraz tragiczną sylwetkę dziennikarza Hearsta, w której nie bez słuszności, dopatrywano się rysów znakomitego pisarza Grahama Greena. Zawartość problemowa powieści jest przykładem stanowiska wielu intelektualistów wobec sprawy wiary i Kościoła, ale w chwili ukazania się książki już nieaktualnego (Vaticanum II i jego reformy). W następnych wydaniach utworu Dobraczyński aktualizował ostrzegawczą wymowę przesłania, rezygnując z konwencji marzenia sennego, jaka patronowała pierwotnemu scenariuszowi zdarzeń. W 1985 na łamach „Słowa Powszechnego" ukazała się kolejna powieść Jana Dobraczyńskiego nawiązująca do tematyki fantastycznonaukowej, Off limits.

Spis treści

Twórczość fantastyczna

Powieści i opowiadania

  • Ottonowa obietnica. Powieść. (1938) – szkic spłonął
  • W rozwalonym domu (1946)
  • Najeźdźcy (1947)
  • Dwa stosy (1947)
  • Straszny dom. Opowiadania (1947)
  • Szata godowa. Powieść (1947)
  • Lepsza cząstka. Opowieść o Franciszce Siedliskiej, Matce Marii od Pana Jezusa Dobrego pasterza (1949)
  • Największa miłość (1950), (opowiadanie)
  • Klucz mądrości (1951)
  • Drzewa chodzące (1953)
  • Pustynia (1955)
  • Opowiadania (1955) Zawiera: Miłosierdzie, Strzały za horyzontem, Jeep,największa miłość, Ewa.
  • Dwudziesta brygada (1956)
  • Największa miłość. Opowiadania. (1956) Zawartość: Manna i chleb; Jezus Chrystus i jego Apostołowie
  • A znak nie będzie mu dany (1957)
  • Niezwyciężona Armada (1960)
  • Dłonie na murze. Hands on the wall. (1960)
  • Piąty akt (powieść o Romualdzie Traugutcie) (1962)
  • Gra w wybijanego. Wspomnienia (1962)
  • Judyta i klocki (powieść psychologiczna) (1963)
  • Niepotrzebni (1964)
  • Błękitne hełmy na tamie (1965)
  • Doścignięty (1967)
  • Marcin powraca z daleka (1967)
  • Spalone mosty (1969)
  • Tak biały jak czerwona jest krew (1972)
  • Truciciele (1974)
  • Bramy Lipska (1976)
  • Samson i Dalila (1979)
  • Spotkania Jasnogórskie (1979)

Dzieje Polski

  • Kościół w Chochołowie (1953) powieść o powstaniu chochołowskim
  • Piąty akt (1962) powieść o Romualdzie Traugutcie
  • Bramy Lipska (1976) o ks. Józefie Poniatowskim

Cykl biblijny

  • Wybrańcy gwiazd (1948)
  • Pustynia (1955) powieść o Mojżeszu
  • Cień Ojca (1977) powieść o św. Józefie
  • Święty miecz (1949) powieść o św. Pawle
  • Listy Nikodema (1952)
  • Grom uderza po raz trzeci. (1985) powieść o św. Janie Chrzcicielu
Osobiste
Przestrzenie nazw
Warianty
Działania
Nawigacja
Narzędzia
Pomoc
Szablony