Król Rybak

Z encyklopediafantastyki.pl
Wersja I.ozga (dyskusja | edycje) z dnia 22:32, 16 lut 2014
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
LEKSYKON FANTASTYKI
fiction
Stassen, Franz, Parsifal uzdrawiający króla Amfortasa z Parsifal: a Mystical Drama by Richard Wagner Retold in the Spirit of Bayreuth. Interpretation by Oliver Huckel, Nowy Jork 1903
KRÓL RYBAK – postać z legend arturiańskich, znana także jako król Graala, władca Zamku Graala.

Rodowód

Niekiedy Król Rybak i Król Graala nie są ze sobą tożsami. O ile u Chrétiena de Troyes, w Kontynuacji Gowena i kontynuacji Manessiera odnajdziemy Króla Rybaka, o tyle pod mianem Króla Graala pojawia się ta postać u Roberta de Boron, w Kontynuacji Percewala u Geberta de Montreuil i u Wolframa von Eschenbacha a także w Śmierci Artura ( Le Morte Darthur) Thomasa Malory’ego.

Chociaż Król Rybak pojawia się po raz pierwszy u Chrétiena de Troyes, to w kolejnych wersjach zyskuje rodowód. Robert de Boron wiąże ród Króla Graala z Józefem z Arymatei. Pierwszym opiekunem Graala został jego szwagier, Bron. U Gerberta de Montreuil Król Rybak jest tożsamy z królem Mordrain, który pomógł Józefowi z Arymatei i jego krewnym wydostać się z więzienia i przywieść Graala do Brytanii. W cyklu wulgaty, podobnie jak wcześniej u Roberta de Boron, rodowód Króla Rybaka wywodzi się bezpośrednio od Józefa z Arymatei. Strażnikiem Graala zostają dwaj braci, synowie Józefa. Z pierwszym z nich, Alenem, wiąże się przydomek Bogatego Rybaka, ponieważ według legendy potrafił wykarmić rzesze ludzi jedną tylko rybą. Druga gałąź tego rodu wywodzi się od brata Alena, Jozefata i jest zwana dynastią Bogatych Królów Rybaków. U Manessiera Król Graala jest spokrewniony z Parsifalem. Ten ostatni jest jego siostrzeńcem. Parsifal jest spokrewniony z Królem Rybakiem przez matkę zarówno w utworze Geberta de Montreuil jak i w Perlesvausie. Niektóre wersje, jak cykl post wulgaty i Thomas Malory, widzą w Królu Graala, Pellesie, dziadka Galahada.

Imię

U Gerberta de Montreuil występuje pod imieniem Mordrain.W Parsifalu Wolframa von Eschenbacha Król Graala nosi imię Anfortas. U Thomasa Malory’ego strażnikiem Graala jest król Pelles.

Zamek Króla Rybaka

Król Rybak zamieszkuje na Zamku Graala.

Kalectwo Króla Rybaka

We wszystkich wersjach legendy Król Rybak jest sparaliżowany. U Chrétiena de Troyes znajdujemy informację, że został ranny w udo podczas bitwy a przy życiu utrzymuje go Graal. U Gerberta de Montreuil odniósł rany, kiedy ratował z więzienia Józefa z Arymatei i jego rodzinę. W kontynuacji Manessiera Król Rybak sam się okalecza kawałkami miecza, którym został zamordowany jego brat Goon. W Perlesvausie, utworze anonimowego autorstwa, nie zadanie przez Parsifala pytania o Graala staje się wręcz przyczyną choroby króla i niedostatku w kraju. Cykl wulgaty wspomina o nie jednym Królu Graala, który był okaleczony na skutek popełnionego świętokradztwa. I tak Alfas zasnął w Zamku Graala i na skutek tego został zraniony włócznią w udo. Nie lepszy los czego jego potomka, Lambora. Zginie z rąk obcego króla. To morderstwo stanie się przyczyną skalania ziemi obu władców. Następnie przychodzi kolej na jego syna, Pellehana. Ów zyskuje sobie przydomek chromego króla na skutek rany jaką odniósł w bitwie. W Śmierci Artura (Le Morte Darthur) Thomas Malory rozwija wątek Bolesnego Ciosu zadanego Królowi Graala i wspomnianego już przez Chrétiena de Troyes. Ranę Pellesowi miał zadać rycerz, Balin, włócznią Longina. Doszło do tego na zamku Graala. Balin trafił tam, szukając zemsty na rycerzu Garlonie. I choć udało mu się jej dokonać sam ściągnął na siebie kolejną, ponieważ zamordowany rycerz okazał się nikim jak bratem Pellesa, Króla Graala. To właśnie podczas pojedynku, który się między nimi wywiązał, Król Graala zostaje ranny a wraz z tym na jego królestwo spada nieurodzaj.

Uzdrowienie Króla Rybaka

Uzdrowienie Króla Rybaka oznacza odżycie ziemi, którą włada i jest ściśle związane z wybranym przez los rycerzem, który, przebywając na Zamku Graala, powinien spełnić określone zadanie. Jest nim albo pytanie o istotę Graala bądź scalenie złamanego miecza. W zależności od określonego autora rycerzem tym jest Parsifal bądź, w późniejszych wersjach legendy, Galahad. I tak u Chrétiena de Troyes Parsifal powinien zapytać o przeznaczenie Graala. W tekście anonimowego autora, tak zwanej Kontynuacji Gowena pytanie pada, ale nie prowadzi do rozwiązania a kluczowym zadaniem staje się scalenie złamanego miecza. Podobnie sytuacja ma się w Kontynuacji Percewala, przypuszczalnie autorstwa Wauchiera de Denaina. Wątek kontynuuje Gebert de Montreuil. U Manessiera Parsifal musi pomścić śmierć brata Króla Rybaka, zamordowanego przez Partinala Dzikiego. W Perlesvausie brzemienne w skutki jest pytanie o Graala, podobnie jak to było u Chrétiena de Troyes a następnie u Roberta de Boron. Z kolei u Wolframa vonn Eschenbach zbawienne działanie ma pytanie o przyczynę choroby króla Graala.

Nie wszystkie teksty dają odpowiedź. Opowieść Chretiena de Troyes urywa się. W Kontynuacji Gowena, podczas drugiej wizyty Gowena na Zamku Graala Król Rybak i jego kraina zostają uzdrowieni. Jednak w Kontynuacji Percewala choć miecz zostaje scalony, nie wiadomo, czy rysa na nim, nie stanie się powodem upadku całej misji. U Manessiera Parsifal mści się ostatecznie na zabójcy brata Króla Rybaka, co prowadzi do uzdrowienia. Również u Wolframa von Eschenbacha, król Graala, zostaje uzdrowiony. Podobnie dzieje się w cyklu wulgaty, Śmierci Artura (Le Morte Darthur) Thomasa Malory’ego, który podaje szczegóły. Miejsce Parsifala zajmuje tutaj Galahad a krew, sączaca się z włóczni, ma moc uzdrawiającą.

Następcy Króla Rybaka

U Roberta de Boron, Manessiera, w Perlesvausie i u Wolframa von Eschenbacha Król Graala przekazuje swoją funkcję Parsifalowi.

Literatura

  • Hauf M., Drogi do świętego Graala, Wrocław 2004.
  • Mitologia. Mity i legendy świata, Warszawa 2009.
  • Sacha-Piekło M., Zaświaty i krainy mityczne, Kraków 1999.
  • Gąsowski J., Mitologia Celtów, Warszawa 1987.
  • Matthews J., i Matthews C., Mitologia Wysp Brytyjskich, Poznań 1997.
  • Monaghan P., The Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore, Nowy Jork 2004.
  • Kałużna-Ross J., Mitologie świata. Celtowie, Warszawa 2007.
  • Botheroyd S., i Botheroyd P.F., Słownik mitologii celtyckiej, 1998.
  • Encyclopedia Mythica, b.d., http://www.pantheon.org/.

(aut. Izabela Ozga)

Osobiste
Przestrzenie nazw
Warianty
Działania
Nawigacja
Narzędzia
Pomoc
Szablony