Kruk

LEKSYKON FANTASTYKI

fiction

[−] Kruk (Bibliografia)

  Amerykańscy bogowie

  Dary Anioła

  Jonathan Strange i pan Norrell

Walter Crane, A Child's Garden of Verses 1882

KRUK - w mitach zwierzę magiczne o charakterze ambiwalentnym. Jako padlinożerca przynależał do sfery chtonicznej, jako obdarzony zdolnością lotu do sfery niebiańskiej. Kruk pojawia się w różnych mitologiach z całego świata. W kręgu ludów indoeuropejskich odnajdziemy go w tradycji celtyckiej i nordyckiej, a także w wierzeniach grecko-rzymskich. Na wschodzie między innymi u Japończyków, Chińczyków i Hindusów. Kruk pojawia się także w mitach Indian. Zwiastował zarówno szczęście jak i chorobę, śmierć i zły los. Był także nosicielem złych wieści. Poza tym znany był ze swojego wieszczego charakteru. Często wiązano go z bogami.

Kruk w mitologii nordyckiej

Kruki w mitologii nordyckiej powiązane były z Odynem i z Walkiriami. Miały zdolności wieszcze i były uosobieniem mądrości. Dwa z nich – Huginn i Muninn – były krukami Odyna i pełniły rolę posłańców, donoszących o tym, co się dzieje w każdym zakątku ziemi. Miały również rozumieć ludzką mowę. Poprzez Walkirie kruki były szczególnie powiązane z wojną. Związek Odyna i Walkirii z krukami obejmował także zdolność walkirii do przybierania ptasiej postaci. Z kolei Odyn bywał nazywany „bogiem kruków”.

Kruk w mitologii i tradycji celtyckiej

Mitologia celtycka wiąże kruki z bogami, a konkretniej ich żeńskim aspektem. Niekiedy pełnią one także podobną funkcję. Kruk wiązany był ze śmiercią i wojną a ich wieszczy charakter wykorzystywali druidzi. Dwie postacie mitologiczne były szczególnie związane z krukami – Morrighan i Bran Błogosławiony. Kiedy Morrighan przybierała postać kruka zwano ją Badb. Z kolei Bran Błogosławiony związany był z krukiem magią imienia i miejscem pochówku – Tower. Tradycja związana z tym miejscem mówi bowiem, że dopóty dopóki kruki przebywają na wieży Wielka Brytania jest bezpieczna.

Na terenach Wysp Brytyjskich do dziś zachowało się wiele przesądów związanych z krukami a szczęście i nieszczęście często jest także zależne od liczby w jakiej kruki się pojawiają. Całe ich stado ujrzane na cmentarzu przynosi nieszczęście, podczas kiedy złe wieści a nawet śmierć zwiastuje tylko jeden, widziany nad domem. Dwa kruki na drodze to szczęście, jeden zdecydowanie pech. Dwa kruki widziane na weselu niosą podwójne znaczenie – kiedy przebywają osobno jest to zła wróżba dla młodych małżonków, kiedy lecą blisko siebie jest to dobry znak.

Kruk w mitologiach wschodu

W Indiach i w Japonii jest wcieleniem bądź ofiarą dla bóstwa. Zdolność metamorfozy w kruka posiadał indyjski Brahma i japoński Amaterasu. Z kolei kruk w roli zwierzęcia ofiarnego poświęcany był Sziwie i Kali. Chińska mitologia widzi w kruku trzy aspekty słońca.

Literatura

1. A. M. Kempiński, Słownik mitologii ludów indoeuropejskich, Poznań 1993.
2. L.P. Słupecki, Mitologia skandynawska w epoce Wikingów, Kraków 2003.
3. P. Monaghan, The Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore, New York 2004.
4. J. Sherman, Storytelling. An Encyclopedia of Mythology and Folklore, Nowy York 2011.
5. A. Szrejter, Mitologia germańska, Warszawa 1997.
6. A. M. Kempiński, Ilustrowany leksykon mitologii wikingów, Poznań 2003.

(aut. Izabela Ozga)