Księga dżungli

Z encyklopediafantastyki.pl
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
Księga dżungli

Rudyard Kipling
Jungle Book

Ksiega dzungli 19230.jpg
Pierwsze angielskie wydanie książki, ilustracje John Lockwood Kipling (ojciec Rudyarda Kiplinga).
Ksiega dzungli oryg.jpg
Język oryginału angielski
Forma Zbiór opowiadań
Pierwsze wydanie 1894
I wydanie polskie 1923
Wydawca Wydawnictwo Polskie
Przekład Franciszek Mirandola
Kupisz w: Solarisnet.pl

Księga dżungli (ang. The Jungle Book) – zbiór opowiadań autorstwa angielskiego pisarza i noblisty Rudyarda Kiplinga, tworzącego w nurcie wiktorianizmu. Opowiadania wchodzące w skład zbioru dotyczą Indii i ich folkloru oraz indyjskich dżungli. Autor, urodzony w Indiach, zdobył niezbędną wiedzę poprzez obserwacje, badania oraz dzięki zasłyszanym opowieściom, jednakże opowiadania powstały, gdy mieszkał on w Vermoncie. Ukazały się one w latach 1893 i 1894.

"Księga dżungli" składa się z siedmiu rozdziałów. Trzy pierwsze opowiadają o losach Mowgliego, chłopca wychowanego przez wilki. Został on odbity tygrysowi, Shere Khanowi, i przyjęty do wilczej gromady. Nauczył się języka zwierząt i praw dżungli. Opiekują się nim przybrani wilczy rodzice oraz pantera Bagheera, która już na początku złożyła za niego okup w postaci byka. Jego nauczycielem jest Baloo, niedźwiedź. Mowgli dorasta wśród przyjaciół, ale liczy się z tym, że kiedyś będzie musiał rozprawić się z kulawym tygrysem, który nie daruje mu, że został ocalony przez wilki. Po latach tygrysiej 'propagandy' młodsze wilki okazują Mowgliemu mniej sympatii, aż w końcu, gdy przyjazny mu wilk Akela przestaje być przywódcą stada, Mowgli zostaje zmuszony do odejścia do ludzkiej wsi. Po tym jednak, gdy udaje mu się zabić prześladowcę – tygrysa Shere Khana – zabobonni wieśniacy sprawiają, że Mowgli musi wrócić do dżungli.

"Księga dżungli" była inspiracją m.in. dla Walta Disneya. Na motywach powieści oparto kilka filmów, m.in. Księga dżungli i Księga dżungli 2.

Postacie:

  • Mowgli - główny bohater powieści, syn drwala, który go porzucił i/lub został zabity przez mieszkańców dżungli. Wychowany przez wilki, które pokochał i traktował jak swoją własną rodzinę. Dżungla również uwielbiała Mowgliego traktując go jak wilka. Jego jedynym wrogiem pozostał Shere Khan. W miarę jednak jak Mowgli dorastał młodsze wilki zaczęły coraz bardziej ulegać wpływowi tygrysa. Kiedy większość wilków opowiedziała się przeciwko chłopcu, sprawiło mu to potworny ból. W końcu musiał wrócić między ludzi, choć wcześniej - przy pomocy Akeli, Bagheery i przede wszystkim ognia którego bały się wszystkie zwierzęta udało mu się zdobyć przewagę nad wrogimi mu wilkami i Shere Khanem upokarzając je. Chłopak źle czuł się wśród ludzi. Nawykły do życia na swobodzie nie chciał nosić opaski na biodrach ani spać w łóżku. Nie umiał też bawić się z rówieśnikami, nie rozumiał sensu pracy w polu, nie znał wartości pieniędzy. Przyzwyczajony do równości zwierząt w dżungli nie rozumiał także różnic kastowych traktując wszystkich - bogatych i biednych - jednakowo. Pracował jako pasterz bydła wiejskiego i polubił to zajęcie choć nie znał języka udomowionych zwierząt i nie mógł z nimi porozmawiać jak ze zwierzętami w dżungli. Mowgli jest przykładem postaci odrzuconej tylko dlatego że jest inna, odmienna. Ludzie również go przeganiają od siebie, uznając za czarownika, wilkołaka.
  • Bagheera - ciemnoskóry lampart, przyjaciółka Mowgliego i w praktyce jego nauczycielka życia. Podobnie jak Shere Khan wzbudzała strach w dżungli jednak w przeciwieństwie do niego również respekt i szacunek. Posiadała niezwykłą siłę. Wychowała się w niewoli u ludzi, w królewskim zwierzyńcu w Udajpurze, zdołała jednak zbiec. To dzięki niej Mowgli został przyjęty do wilczej gromady gdyż Bagheera złożyła za niego okup w postaci świeżo zabitego byka (z tego też powodu Mowgli nie mógł zjadać bydła).
  • Baloo - niedźwiedź wargacz pełniący w utworze głównie rolę humorystyczną. W istocie jest mądrym nauczycielem Praw Dżungli i języków zwierząt. Uczy wilcze szczenięta. Jest jedynym zwierzęciem któremu wolno głosować w Wilczym Wiecu Gromady a które nie jest wilkiem. Żywi się korzonkami, miodem i orzechami. Oddaje głos by Mowgli mógł zamieszkać z wilkami (ojciec i matka nie moga głosować). Bardzo często bił Mowgliego gdy ten nie przykładał się do nauki przez co często go do siebie zrażał. W rzeczywistości kochał go bardziej niż siebie samego.
  • Shere Khan - główny antagonista powieści, tygrys bengalski, odwieczny wróg Mowgliego, usiłował dorwać go gdy był jeszcze niemowlęciem, chłopiec został jednak uratowany przez wilki. Później regularnie nastawiał wilki przeciwko Mowgliemu. W końcu na Wilczym Wiecu został przez niego upokorzony, jednak i tak w wyniku jego intryg chłopiec musiał wrócić do ludzi. Później wciąż usiłował dopaść chłopaka w wiosce. Ostatecznie zginął stratowany przez byki Mowgliego a jego skóra została rozpostarta na skale narady. Był typem okrutnika który znęcał się nad słabszymi i nie przestrzegał żadnych praw.
  • Akela - Naczelnik gromady wilków, zawsze był przyjacielem Mowgliego. Z tego powodu wilkom bardzo zależało na zdetronizowaniu go. Żeby do tego doszło Akeli musiało nie powieść się polowanie. Oszukany przez pobratymców w końcu nie zdołał upolować kozła, przez co zyskał miano Zdechłego wilka i zgodnie z odwieczną zasadą dżungli powinien zginąć zamordowany przez swoich byłych podwładnych. Mowgli go jednak uratował. Później wspólnie doprowadzili do śmierci Shere Khana.
  • Kaa - Pyton siatkowany, jeden z przyjaciół Mowgliego. Pomagał Bagheerze i Baloo w uratowaniu chłopca porwanego przez Bandar-Log, był ich najwiekszym postrachem i jedyną rzeczą jakiej się bał. Hipnotyzował swoje ofiary, po pokonaniu Bandar-Logu hipnotyzując małpy niechcący zahipnotyzował też Bagheerę i Baloo którzy zginęliby gdyby nie Mowgli.
  • Bandar-Log - znienawidzone przez resztę dżungli plemię małp. Żyjące w kompletnej anarchii, chaosie i bezprawiu, nie uznające Praw Dżungli, znęcające się nad innymi zwierzętami, nie szanujące nawet członków własnego plemienia. Swoją główną siedzibą uczyniły zniszczone miasteczko na skraju dżungli. Stale nosiły się z ustanowieniem własnych praw i hierarchii, jednak były zbyt mało inteligentne by to uczynić. Porwały Mowgliego twierdząc że są mu bliskie poprzez ich fizyczne podobieństwo. Twierdziły że zostanie ich naczelnikiem. Bały się tylko Kaa.
  • Ojciec Wilk - przybrany ojciec Mowgliego - wilk.
  • Matka Wilczyca (Raksha) - przybrana matka Mowgliego. W młodości bardzo agresywna i niebezpieczna. Nie bała stawić Shere Khanowi, który próbował odebrać jej syna.
  • Szary Brat - przybrany brat Mowgliego, zawsze był jego przyjacielem. Wraz z nim i Akelą zabił Shere Khana.
  • Tabaqui - szakal, przyjaciel i szpieg Shere Khana. Chytry i sprytny, podsuwa tygrysowi różne pomysły. Choruje na wściekliznę przez co często wpada w furię i wówczas boi się go cała dżungla. Zostaje zabity przez Szarego Brata.
  • Messua - kobieta która po przybyciu Mowgliego do osady staje się jego przybraną (?) matką. Żona najbogatszego mieszkańca wioski. 10 lat wcześniej straciła syna - Nathoo którego usiłował zabić (lub zabił) Shere Khan. W powieści ostatecznie nie zostaje wyjaśnione czy tym synem był Mowgli. Jej postać w ludzkiej osadzie jest analogiczna do postaci Akeli i rodziny Mowgliego w wilczej gromadzie. Po tym jak Mowgli zostaje przepędzony przez ludzi ona jako jedyna pozostaje po jego stronie. Mowgli stwierdza wręcz że tylko dzięki niej nie wypuścił obławy wilków na ludzi.
  • Buldeo - starszy strzelec, pierwszy myśliwy w swojej wiosce (a przynajmniej sam tak twierdzi być może wyolbrzymiając swoje zasługi). W gruncie rzeczy dosyć tchórzliwy megaloman obdarzony niezwykłą wyobraźnią i lubiący wymyślać niestworzone historie o swoich przygodach. Widząc że Mowgli zabił Shere Khana który od dawna był poszukiwany przez ludzi za zabijanie bydła i za jego głowę wyznaczono dużą nagrodę usiłuje odebrać od niego jego zwłoki, jednak zostaje odpędzony przez Akelę. To on jest głównym winowajcą tego że Mowgli został wypędzony z wioski, przedstawiając mieszkańcom Mowgliego jako wilkołaka-czarownika.
  • Rama - przywódca bawołów których pasterzem był Mowgli. Mowgli wraz z Akelą i Szarym Bratem posłużył się Ramą i jego stadem by zabić Shere Khana. Mowgli wpuścił tygrysa w zasadzkę powodując jego śmierć pod kopytami bawołów.
  • Chil - myszołów, zauważył Mowgliego porwanego przez Bandar-Log i chcąc mu pomóc zaalarmował o ich miejscu pobytu Bagheerze, Baloo i Kaa.
  • Hathi - słoń indyjski, w powieści zostaje wspomniany dwukrotnie, gdy nas skutek wielkiej bitwy Bagheery, Baloo i Kaa z Bandar-Logiem zaczyna bić na alarm, Baloo wspomina też o nim że pomógł mu nauczyć Mowgliego Mowy Węży.

"Księga dżungli" opowiada również o Białej Foce, ichneumenie Rikki-Tikki-Tavi'm który w obronie ludzkiej rodziny która go przygarnęła stoczył bohaterską walkę z kobrami królewskimi, a także o Słoniu Kala Nag i Toomai'm.

Polskie wydania tej książki miały wiele przekładów. Pierwsze wydanie polskie w przekładzie Franciszka Mirandoli 1922, w przekładzie Józefa Birkenmajera 1928, w przekładzie Józefa Czekalskiego 1965. A następnie przez Andrzeja Polkowskiego. Większość wydań była pięknie ilustrowana. Książka ma niezliczone polskie wydania, odkąd trafiła do domeny publicznej.

Lp. rok wydania okładka informacja przekład
1 1923 Ksiega dzungli 19231.jpg Wydawca: Wydawnictwo Polskie

Seria: Biblioteka Laureatów Nobla

Franciszek Mirandola
2 1928 Ksiega dzungli 1928.jpg



Józef Birkenmajer
3 1965 Druga ksiega dzungli1965.jpg Wydawca: PIW
razem z Drugą Księgą Dżungli

Projekt okładki: Katarzyna Latałło
Józef Czekalski
4 1971 Ksiega dzungli NK.jpg Wydawca: Nasza Księgarnia


Projekt okładki: Katarzyna Latałło
Józef Czekalski
5 1986 Ksiega dzungli pwn.jpg Wydawca: PIW
razem z Drugą księgą dżungli


Józef Czekalski
6 2007 Ksiega dzungli greg.jpg Wydawca: Greg



Józef Czekalski
7 2008 Ksiega dzungli greg2.jpg Wydawca: Greg



ISBN 9788375171235
Józef Czekalski
8 2010 Ksiega dzungli media rodzina.jpg Wydawca: Media Rodzina



Andrzej Polkowski
9 2011 Ksiega dzungli media2.jpg Wydawca: Media Rodzina



ISBN 978-83-7278-399-8
Andrzej Polkowski
10 2011 Ksiega dzungli 2011buchman.jpg Wydawca: Buchmann



Józef Birkenmajer



Źródło

Osobiste
Przestrzenie nazw
Warianty
Działania
Nawigacja
Narzędzia
Pomoc
Szablony