Księga dżungli
Księga dżungli
Rudyard Kipling
| |
Pierwsze angielskie wydanie książki, ilustracje John Lockwood Kipling (ojciec Rudyarda Kiplinga). | |
Język oryginału | angielski |
Forma | Zbiór opowiadań |
Pierwsze wydanie | 1894 |
I wydanie polskie | 1923 |
Wydawca | Wydawnictwo Polskie |
Przekład | Franciszek Mirandola |
Kupisz w: Solarisnet.pl |
Księga dżungli (ang. The Jungle Book) – zbiór opowiadań autorstwa angielskiego pisarza i noblisty Rudyarda Kiplinga, tworzącego w nurcie wiktorianizmu. Opowiadania wchodzące w skład zbioru dotyczą Indii i ich folkloru oraz indyjskich dżungli. Autor, urodzony w Indiach, zdobył niezbędną wiedzę poprzez obserwacje, badania oraz dzięki zasłyszanym opowieściom, jednakże opowiadania powstały, gdy mieszkał on w Vermoncie. Ukazały się one w latach 1893 i 1894.
"Księga dżungli" składa się z siedmiu rozdziałów. Trzy pierwsze opowiadają o losach Mowgliego, chłopca wychowanego przez wilki. Został on odbity tygrysowi, Shere Khanowi, i przyjęty do wilczej gromady. Nauczył się języka zwierząt i praw dżungli. Opiekują się nim przybrani wilczy rodzice oraz pantera Bagheera, która już na początku złożyła za niego okup w postaci byka. Jego nauczycielem jest Baloo, niedźwiedź. Mowgli dorasta wśród przyjaciół, ale liczy się z tym, że kiedyś będzie musiał rozprawić się z kulawym tygrysem, który nie daruje mu, że został ocalony przez wilki. Po latach tygrysiej 'propagandy' młodsze wilki okazują Mowgliemu mniej sympatii, aż w końcu, gdy przyjazny mu wilk Akela przestaje być przywódcą stada, Mowgli zostaje zmuszony do odejścia do ludzkiej wsi. Po tym jednak, gdy udaje mu się zabić prześladowcę – tygrysa Shere Khana – zabobonni wieśniacy sprawiają, że Mowgli musi wrócić do dżungli.
"Księga dżungli" była inspiracją m.in. dla Walta Disneya. Na motywach powieści oparto kilka filmów, m.in. Księga dżungli i Księga dżungli 2.
Postacie:
- Mowgli - główny bohater powieści, syn drwala, który go porzucił i/lub został zabity przez mieszkańców dżungli. Wychowany przez wilki, które pokochał i traktował jak swoją własną rodzinę. Dżungla również uwielbiała Mowgliego traktując go jak wilka. Jego jedynym wrogiem pozostał Shere Khan. W miarę jednak jak Mowgli dorastał młodsze wilki zaczęły coraz bardziej ulegać wpływowi tygrysa. Kiedy większość wilków opowiedziała się przeciwko chłopcu, sprawiło mu to potworny ból. W końcu musiał wrócić między ludzi, choć wcześniej - przy pomocy Akeli, Bagheery i przede wszystkim ognia którego bały się wszystkie zwierzęta udało mu się zdobyć przewagę nad wrogimi mu wilkami i Shere Khanem upokarzając je. Chłopak źle czuł się wśród ludzi. Nawykły do życia na swobodzie nie chciał nosić opaski na biodrach ani spać w łóżku. Nie umiał też bawić się z rówieśnikami, nie rozumiał sensu pracy w polu, nie znał wartości pieniędzy. Przyzwyczajony do równości zwierząt w dżungli nie rozumiał także różnic kastowych traktując wszystkich - bogatych i biednych - jednakowo. Pracował jako pasterz bydła wiejskiego i polubił to zajęcie choć nie znał języka udomowionych zwierząt i nie mógł z nimi porozmawiać jak ze zwierzętami w dżungli. Mowgli jest przykładem postaci odrzuconej tylko dlatego że jest inna, odmienna. Ludzie również go przeganiają od siebie, uznając za czarownika, wilkołaka.
- Bagheera - ciemnoskóry lampart, przyjaciółka Mowgliego i w praktyce jego nauczycielka życia. Podobnie jak Shere Khan wzbudzała strach w dżungli jednak w przeciwieństwie do niego również respekt i szacunek. Posiadała niezwykłą siłę. Wychowała się w niewoli u ludzi, w królewskim zwierzyńcu w Udajpurze, zdołała jednak zbiec. To dzięki niej Mowgli został przyjęty do wilczej gromady gdyż Bagheera złożyła za niego okup w postaci świeżo zabitego byka (z tego też powodu Mowgli nie mógł zjadać bydła).
- Baloo - niedźwiedź wargacz pełniący w utworze głównie rolę humorystyczną. W istocie jest mądrym nauczycielem Praw Dżungli i języków zwierząt. Uczy wilcze szczenięta. Jest jedynym zwierzęciem któremu wolno głosować w Wilczym Wiecu Gromady a które nie jest wilkiem. Żywi się korzonkami, miodem i orzechami. Oddaje głos by Mowgli mógł zamieszkać z wilkami (ojciec i matka nie moga głosować). Bardzo często bił Mowgliego gdy ten nie przykładał się do nauki przez co często go do siebie zrażał. W rzeczywistości kochał go bardziej niż siebie samego.
- Shere Khan - główny antagonista powieści, tygrys bengalski, odwieczny wróg Mowgliego, usiłował dorwać go gdy był jeszcze niemowlęciem, chłopiec został jednak uratowany przez wilki. Później regularnie nastawiał wilki przeciwko Mowgliemu. W końcu na Wilczym Wiecu został przez niego upokorzony, jednak i tak w wyniku jego intryg chłopiec musiał wrócić do ludzi. Później wciąż usiłował dopaść chłopaka w wiosce. Ostatecznie zginął stratowany przez byki Mowgliego a jego skóra została rozpostarta na skale narady. Był typem okrutnika który znęcał się nad słabszymi i nie przestrzegał żadnych praw.
- Akela - Naczelnik gromady wilków, zawsze był przyjacielem Mowgliego. Z tego powodu wilkom bardzo zależało na zdetronizowaniu go. Żeby do tego doszło Akeli musiało nie powieść się polowanie. Oszukany przez pobratymców w końcu nie zdołał upolować kozła, przez co zyskał miano Zdechłego wilka i zgodnie z odwieczną zasadą dżungli powinien zginąć zamordowany przez swoich byłych podwładnych. Mowgli go jednak uratował. Później wspólnie doprowadzili do śmierci Shere Khana.
- Kaa - Pyton siatkowany, jeden z przyjaciół Mowgliego. Pomagał Bagheerze i Baloo w uratowaniu chłopca porwanego przez Bandar-Log, był ich najwiekszym postrachem i jedyną rzeczą jakiej się bał. Hipnotyzował swoje ofiary, po pokonaniu Bandar-Logu hipnotyzując małpy niechcący zahipnotyzował też Bagheerę i Baloo którzy zginęliby gdyby nie Mowgli.
- Bandar-Log - znienawidzone przez resztę dżungli plemię małp. Żyjące w kompletnej anarchii, chaosie i bezprawiu, nie uznające Praw Dżungli, znęcające się nad innymi zwierzętami, nie szanujące nawet członków własnego plemienia. Swoją główną siedzibą uczyniły zniszczone miasteczko na skraju dżungli. Stale nosiły się z ustanowieniem własnych praw i hierarchii, jednak były zbyt mało inteligentne by to uczynić. Porwały Mowgliego twierdząc że są mu bliskie poprzez ich fizyczne podobieństwo. Twierdziły że zostanie ich naczelnikiem. Bały się tylko Kaa.
- Ojciec Wilk - przybrany ojciec Mowgliego - wilk.
- Matka Wilczyca (Raksha) - przybrana matka Mowgliego. W młodości bardzo agresywna i niebezpieczna. Nie bała stawić Shere Khanowi, który próbował odebrać jej syna.
- Szary Brat - przybrany brat Mowgliego, zawsze był jego przyjacielem. Wraz z nim i Akelą zabił Shere Khana.
- Tabaqui - szakal, przyjaciel i szpieg Shere Khana. Chytry i sprytny, podsuwa tygrysowi różne pomysły. Choruje na wściekliznę przez co często wpada w furię i wówczas boi się go cała dżungla. Zostaje zabity przez Szarego Brata.
- Messua - kobieta która po przybyciu Mowgliego do osady staje się jego przybraną (?) matką. Żona najbogatszego mieszkańca wioski. 10 lat wcześniej straciła syna - Nathoo którego usiłował zabić (lub zabił) Shere Khan. W powieści ostatecznie nie zostaje wyjaśnione czy tym synem był Mowgli. Jej postać w ludzkiej osadzie jest analogiczna do postaci Akeli i rodziny Mowgliego w wilczej gromadzie. Po tym jak Mowgli zostaje przepędzony przez ludzi ona jako jedyna pozostaje po jego stronie. Mowgli stwierdza wręcz że tylko dzięki niej nie wypuścił obławy wilków na ludzi.
- Buldeo - starszy strzelec, pierwszy myśliwy w swojej wiosce (a przynajmniej sam tak twierdzi być może wyolbrzymiając swoje zasługi). W gruncie rzeczy dosyć tchórzliwy megaloman obdarzony niezwykłą wyobraźnią i lubiący wymyślać niestworzone historie o swoich przygodach. Widząc że Mowgli zabił Shere Khana który od dawna był poszukiwany przez ludzi za zabijanie bydła i za jego głowę wyznaczono dużą nagrodę usiłuje odebrać od niego jego zwłoki, jednak zostaje odpędzony przez Akelę. To on jest głównym winowajcą tego że Mowgli został wypędzony z wioski, przedstawiając mieszkańcom Mowgliego jako wilkołaka-czarownika.
- Rama - przywódca bawołów których pasterzem był Mowgli. Mowgli wraz z Akelą i Szarym Bratem posłużył się Ramą i jego stadem by zabić Shere Khana. Mowgli wpuścił tygrysa w zasadzkę powodując jego śmierć pod kopytami bawołów.
- Chil - myszołów, zauważył Mowgliego porwanego przez Bandar-Log i chcąc mu pomóc zaalarmował o ich miejscu pobytu Bagheerze, Baloo i Kaa.
- Hathi - słoń indyjski, w powieści zostaje wspomniany dwukrotnie, gdy nas skutek wielkiej bitwy Bagheery, Baloo i Kaa z Bandar-Logiem zaczyna bić na alarm, Baloo wspomina też o nim że pomógł mu nauczyć Mowgliego Mowy Węży.
"Księga dżungli" opowiada również o Białej Foce, ichneumenie Rikki-Tikki-Tavi'm który w obronie ludzkiej rodziny która go przygarnęła stoczył bohaterską walkę z kobrami królewskimi, a także o Słoniu Kala Nag i Toomai'm.
Polskie wydania tej książki miały wiele przekładów. Pierwsze wydanie polskie w przekładzie Franciszka Mirandoli 1922, w przekładzie Józefa Birkenmajera 1928, w przekładzie Józefa Czekalskiego 1965. A następnie przez Andrzeja Polkowskiego. Większość wydań była pięknie ilustrowana. Książka ma niezliczone polskie wydania, odkąd trafiła do domeny publicznej.
Lp. | rok wydania | okładka | informacja | przekład |
---|---|---|---|---|
1 | 1923 | Wydawca: Wydawnictwo Polskie Seria: Biblioteka Laureatów Nobla |
Franciszek Mirandola | |
2 | 1928 | |
Józef Birkenmajer | |
3 | 1965 | Wydawca: PIW razem z Drugą Księgą Dżungli Projekt okładki: Katarzyna Latałło |
Józef Czekalski | |
4 | 1971 | Wydawca: Nasza Księgarnia Projekt okładki: Katarzyna Latałło |
Józef Czekalski | |
5 | 1986 | Wydawca: PIW razem z Drugą księgą dżungli |
Józef Czekalski | |
6 | 2007 | Wydawca: Greg |
Józef Czekalski | |
7 | 2008 | Wydawca: Greg ISBN 9788375171235 |
Józef Czekalski | |
8 | 2010 | Wydawca: Media Rodzina |
Andrzej Polkowski | |
9 | 2011 | Wydawca: Media Rodzina ISBN 978-83-7278-399-8 |
Andrzej Polkowski | |
10 | 2011 | Wydawca: Buchmann |
Józef Birkenmajer |
Źródło
- [1] wikipedia
- Wydane w 1923
- Wydane przez Wydawnictwo Polskie
- Przekład Franciszek Mirandola
- Zbiór opowiadań
- Wydane w serii Biblioteka Laureatów Nobla
- Wydane w 1928
- Przekład Józef Birkenmajer
- Wydane w 1965
- Wydane przez PIW
- Przekład Józef Czekalski
- Wydane w 1971
- Wydane przez Nasza Księgarnia
- Wydane w 1986
- Wydane w 2007
- Wydane przez Greg
- Wydane w 2008
- Wydane w 2010
- Wydane przez Media Rodzina
- Przekład Andrzej Polkowski
- Wydane w 2011
- Wydane przez Buchmann