Mandragora
| LEKSYKON FANTASTYKI | |
| fiction | |
Nazwa
Po grecku jej nazwa brzmiała mandragoras, z tego języka przejęła nazwę łacina. W swojej średniowiecznej formie mandragoras staje się mandragorą.
Rodowód
Mandragora znana już starożytnym, popularna w średniowiecznej Europie i wykorzystywana w różnych praktykach magicznych, dziś wciąż znajduje swoje zastosowanie w magii. Opisana przez starożytnych, między innymi Pliniusza, w charakterze trucizny używana była przez tak znane postacie jak Hannibal i Borgiowie, zagościła na kartach literatury, Szekspir wspominał o niej w swoich sztukach. W mitologii uchodziła za magiczną roślinę stosowaną przez czarodziejkę Kirke. Jako roślinę sprzyjającą miłości i płodności wiązano mandragorę z Afrodytą.
Według legendy mandragora powstawała z nasienia wisielców. Miały ponoć istnieć dwa rodzaje mandragory — męski i żeński.
Wygląd
Mandragora zawdzięcza swoją czarną legendę między innymi wyglądowi. Jej korzeń bowiem do złudzenia przypomina kształtem zniekształconą sylwetkę maleńkiego człowieka. Niekiedy za pomocą nacięć noża przydawano mandragorze jeszcze bardziej ludzki wygląd.
Charakterystyka
Mandragora jako roślina miała właściwości halucynogenne. Znalazła swoje zastosowanie także w medycynie. Już starożytni używali jej do uśmierzania bólu, służyła za środek powodujący senność. Uchodziła również za skuteczną na epilepsję. Mandragora sprawdzała się także jako afrodyzjak. Miała sprowadzać płodność na bezpłodnych, a co za tym idzie sprzyjać miłości.
Legenda powiązała mandgragorę z wisielcami, każąc jej powstać z ich nasienia. Ponieważ jej sylwetka przypominała ludzką wierzono, że sama posiada ludzkie cechy. W związku z tym wyrwana z ziemi miała krzyczeć z bólu. Ten krzyk mandragory był nieśmiertelnie niebezpieczny dla żyjących. Wpędzał w szaleństwo, przede wszystkim jednak powodował śmierć. Z tego powodu przy wyrywaniu mandragory obowiązywał specjalny rytuał. W starożytnych źródłach, a dokładniej u Pliniusza, znajdujemy informację, że należy w tym celu wziąć ze sobą czarnego psa, przywiązać go do rośliny, a następnie samemu zatkać sobie uszy. Przekleństwo spadnie wtedy na psa, a nie na czarownika. Innym sposobem pozyskania mandragory było zakreślenie wokół rośliny trzech kół, odwrócenie się twarzą w stronę wschodu i dopiero wtedy wyrwanie jej z ziemi.
Mandragorę noszono przy sobie jako amulet ochronny. Swojemu właścicielowi miała przynosić dobrobyt i szczęście. W niemieckim folklorze z korzenia mandragory, tak przypominającego swoim kształtem człowieka, sporządzano magiczne ludziki, które miały przepowiadać przyszłość.
Literatura
- Mann J., Zbrodnia, magia i medycyna, Toruń 1996.
- Borges J.L., Zoologia fantastyczna, Warszawa 1983.
- Kronzek A.Z., Kronzek E., Księga wiedzy czarodziejskiej, Poznań 2008.
- Barcelo J.L., Czarna Magia w XX wieku, Warszawa 1991.
- Pliniusz Starszy, Historia Naturalna.
- Online Etymology Dictionary, dostępne [on-line]: http://www.etymonline.com/index.php?term=mandrake&allowed_in_frame=0.
- Leksykon symboli, Warszawa 1991.
- Graves R.; Patai R., Mity hebrajskie.
(aut. Izabela Ozga)
