Marek Oramus

Marek Oramus
Data i miejsce urodzenia	23 marca,1952 Siepraw
Narodowość	Polska
Ważne dzieła	Senni zwycięzcy
Strona domowa

Marek Oramus (ur. 23 marca 1952 w Sieprawiu pod Krakowem) – polski pisarz fantastyki i publicysta.

W 1975 ukończył studia na Wydziale Mechaniczno-Energetycznym Politechniki Śląskiej, następnie Pomagisterskie Studium Dziennikarstwa na Uniwersytecie Warszawskim w 1977. Od 1972 roku współpracował z gliwickim oddziałem "Tygodnika Studenckiego Politechnik". Był też zastępcą redaktora naczelnego "itd". W latach 1983-1986 prowadził dział recenzji w "Przeglądzie Technicznym", za co otrzymał nagrodę "Fantastyki". Autor cyklu felietonów Piąte piwo, drukowanych od 1990, pierwotnie na łamach "Fenixa", później "Nowej Fantastyki". 55 z nich ukazało się w książce Rozmyślania nad tlenem. Cykl kontynuowany jest w reaktywowanym magazynie "Fenix Antologia". Autor wyboru opowiadań polskich pisarzy SF Bunt robotów (Gorzowski Klub Miłośników Fantastyki Naukowej 1981). Członek World SF.

Debiutował w 1972 roku na łamach "itd" humoreską "Paczka", zaś jego debiutem jako autora science fiction było opowiadanie "Eutanazja" zamieszczone w 1975 na łamach "Politechnika". Debiut książkowy to opublikowana w 1982 powieść science fiction Senni zwycięzcy, zaliczana do nurtu fantastyki socjologicznej. Przedstawia wizję zamkniętego, zmanipulowanego społeczeństwa odnoszącą się do polskiej rzeczywistości lat 80. XX wieku.

W 2007 na uroczystości Z okazji 25-lecia pisma "Fantastyka" został odznaczony przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego Kazimierza Michała Ujazdowskiego Brązowym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis.

Swoje utwory zamieszczał w „Politechniku", „Prblemach", „Przeglądzie Technicznym", „Fantastyce", „Piśmie Literacko-Artystycznym" oraz w antologii Spotkanie w przestworzach (t. 2, KAW, W. 1982). W 1983 ukazała się jego powieść Senni zwycięzcy (Czytelnik, W. 1983), w dwa lata później kolejna powieść Arsenał (Iskry, W. 1985).

Autor Arsenału, obok Janusza Zajdla, Macieja Parowskiego, Wiktora Źwikiewicza, Tadeusza Markowskiego, Andrzeja Krzepkowskiego należy do przedstawicieli socjologiczno-politycznego nurtu polskiej fantastyki naukowej. W pierwszych, nieco romantycznych opowiadaniach (Witaj w domu; Tlaocelt; Drwale i dziewczyna) ukazuje zderzenie dwóch obcych sobie kultur, z których jedna - kierując się prawami ekonomii, zysku, postępu technicznego - zagubiła podstawowe wartości człowieczeństwa: niepowtarzalność indywidualnych losów, różnorodność w spojrzeniu na świat, możliwość decydowania o swoim życiu.

Tematem Sennych zwycięzców są dzieje kosmicznej arki, statku wracającego z podróży ku gwiazdom, który staje się obiektem manipulacji socjotechnicznych. Ziemska kultura przyszłości wykształciła potrzebę zbiorowych gier z udziałem socjokaskaderów, którzy dokonują przekształceń całych zbiorowości, dążąc do zwiększenia bądź osłabienia entropii społecznej. Fabuła książki opisuje losy takich działań przełamujących się w psychice bohatera, który boleśnie przeżywa moment inicjacji - rozpoznania reguł gry: musi dokonać wyboru, opowiedzieć się po którejś ze stron. Książka jest powieścią wielopłaszczyznową: tematykę socjologiczną uzupełniają odwołania kulturowe, parafrazy mitów, motywów literackich, próby odpowiedzi na pytanie, czym jest ludzka wiedza, na ile zależy ona od sposobów poznawania i interpretacji świata. Oramus sięga również do technik narracyjnych o charakterze autotematycznym.

W powieści Arsenał mamy do czynienia z opisem spotkania innej cywilizacji ukazanym w kategoriach paraboli społecznej. Tytułowy „Arsenał" jest rodzajem sondy kosmicznej, przekaźnika informacji o niespotykanych możliwościach zmiany programu działania. Jego partnerem staje się Adam Nyad, człowiek o bogatej psychice, postępujący wbrew obowiązującym wzorcom i normom zachowania. W starciu z wysłannikiem obcej cywilizacji, który przybiera postać swoistego pojedynku intelektualnego, sięgającego do najgłębszych pokładów osobowości bohatera, człowiek zostaje pokonany, ale „Arsenał" docenia jego wartość jako partnera użyczając mu swojej niespotykanej mocy. Akcja powieści, która refleksjami filozoficzno-społecznymi przypomina Solaris S. Lema jest zapisem na poły onirycznym, kreuje obrazy podświadomości, odwołuje się do dziedzictwa wyobraźni. Aluzyjność historii wynika nie tylko z możliwości dialogu, dorównania przeciwnikowi w sytuacji przerastającej człowieka, ale z samych warunków zaistniałych na pokładzie statku kosmicznego: spotkanie z potężną cywilizacją jest okazją do ubezwłasnowolnienia Ziemian, narzucenia im cudzej woli poprzez tzw. pośredników, akceptujących warunki obcych, w zamian za przywileje należne klasie rządzącej. „Kontakt" jest konfrontacją rzeczywistości i wyobrażeń; próbą wyjścia poza człowieczeństwo, poszukiwaniem absolutu, od-wołaniem do prawd uniwersalnych, archetypicznych.

Powieści

• Senni zwycięzcy 1982
• Arsenał 1985
• Dzień drogi do Meorii 1990
• Święto śmiechu 1995
• Kankan na wulkanie 2009
• Trzeci najazd Marsjan 2010

Zbiory opowiadań

• Hieny cmentarne 1989
• Rewolucja z dostawą na miejsce 2002

Zredagowane antologie

• Bunt robotów 1981
• Wyższe racje 1988 - wybór opowiadań Janusza Zajdla

Nonfiction

• Wyposażenie osobiste 1987, 2013
• Rozmyślania nad tlenem 2001, 2014
• Bogowie Lema 2007, 2016
• Problem kluczy do mieszkania w Piasecznie 2014
• Człowiek idzie z dymem 2015
• Na niebie i ziemi 2018
• Wszechświat jako nadmiar 2019

Opowiadania

• Eutanazja 1975 Politechnik, Spotkanie w przestworzach 4, Hieny cmentarne
• Witaj w domu 1977 Nowy Wyraz 09 (63)1977, Spotkanie w przestworzach 2, Hieny cmentarne
• Drwale i dziewczyna 1979 Bunt robotów, Spotkanie w przestworzach 2, Hieny cmentarne
• Sposób umierania 1979 Spotkanie w przestworzach 2, Hieny cmentarne
• Arsenał 1980 fragment Spotkanie w przestworzach 4, Pismo literacko-artystyczne 12 (31) 1984
• Kwadrofoniczne delirium tremens 1984 Problemy 02 (451) 1984, Polska nowela fantastyczna. Przepowiednia, Hieny cmentarne
• Natychmiastoidalne rozbroicestwienie symterdaka 1984 No Wave 01 (5) 1984
• Tlatocetl 1984 Fantastyka 07 (22) 1984
• Barany i armia lwów 1985 Feniks 01-02 (02-03) 1985, Hieny cmentarne
• Bariera immunologiczna 1985 Fantastyka 10 (37) 1985, Hieny cmentarne
• Kompleks Hioba 1986 Fantastyka 07 (46) 1986, Hieny cmentarne, Co większe muchy
• Wyhamowanie 1986 Almanach literacki Iskier 4
• Ziemia 410 1986 Bliskie spotkanie I, Hieny cmentarne
• Osada "Meteor" 1987 Albedo 02 (02) 1987, Hieny cmentarne
• Owieczki 1987 Fantastyka 11 (62) 1987
• Dopóki bije serce. Krew w depozycie 1988 Szedar 03 (03) 1988
• Hieny cmentarne 1989 Hieny cmentarne, Jawnogrzesznica
• Król antylop 1989 Rewolucja z dostawą na miejsce
• Trudno nie być bogiem 1989 Hieny cmentarne
• Święto śmiechu 1991 fragment Czerwony Karzeł 02 (2) 1991
• Ukryty w gwiazdach 1992 Nowa Fantastyka 05 (116) 1992, Rewolucja z dostawą na miejsce
• Drugie zesłanie Mesjasza 1993 Voyager 06 1993
• Inwazja z Rododendrona 1993 Nowa Fantastyka 06 (129) 1993
• Miejsce na Ziemi 1999 Nowa Fantastyka 08 (203) 1999, Rewolucja z dostawą na miejsce
• Nocne wyścigi w głąb Anny 2001 Wizje alternatywne 3, Rewolucja z dostawą na miejsce, Wizje alternatywne
• Zima w Trójkącie Bermudzkim 2001 Nowa Fantastyka 12 (231) 2001, Rewolucja z dostawą na miejsce
• Miaur 2002 Rewolucja z dostawą na miejsce
• Rewolucja z dostawą na miejsce 2002 Rewolucja z dostawą na miejsce
• Uklejna 2002 Rewolucja z dostawą na miejsce
• Siódme niebo 2004 PL+50. Historie przyszłości
• Nieustraszony zabójca lampionów 2005 fragment Czas Fantastyki 04 (5) 2005
• Opowieść wigilijna 2012 Rakietowe szlaki tom 5, Fantastyczne opowieści wigilijne
• Przedmurze 2016 Przedmurze
• Wschód słońca nad Labiryntem Nocy 2021 Mars (Antologia)

Cytaty

• "(...) książki mają cudowną moc odmieniania człowieka, wydobywania z niego tego, co najlepsze. Literatura jest jednym z tych czarodziejskich wynalazków ludzkości, które działają w niepojęty sposób - i pozostają ciągle niezniszczalne. To znaczy można zniszczyć fizyczne nośniki literatury: książki, filmy, ludzi wreszcie, za każdym razem popełniając zbrodnię - jednak literatura jako fenomen jest ponadmaterialna. Jest ona jakby duchem, który niezmordowanie wciela się w coraz to inne kształty, pleni się w najmniej spodziewanych miejscach i okolicznościach. Gdybym miał być wrogiem tego ducha, wolałbym chyba umrzeć".

Marek Oramus "Dzień drogi do Meorii"

• "W jego głosie było tyle uczucia co w wyciętej wątrobie".

Marek Oramus "Senni zwycięzcy"

• "Jestem alkohol konwencjonalny, przynoszę ulgę i rozluźnienie, przywracam jasność myśli i sens życia. Działam szybko, skutecznie. Nie wywołuję skutków ubocznych. Wypij mnie i bądźmy przez chwilę ze sobą szczęśliwi".

Marek Oramus "Senni zwycięzcy"