Oliwka

Z encyklopediafantastyki.pl
Wersja I.ozga (dyskusja | edycje) z dnia 18:57, 22 lis 2016
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
LEKSYKON FANTASTYKI
fiction
The New Student's Reference Work, pod red. Beach Ch. B., Chicago 1914.

OLIWKA — w wierzeniach święte drzewo.

Rodowód

W mitologii greckiej szczep oliwy miał przynieść do Olimpii Herakles z kraju Hyberborejczyków od kapłanów Apolla. W Atenach była darem bogini Ateny dla jej mieszkańców. Darem, który okazał się, według opinii sędziów w liczbie dwunastu olimpijskich bogów, lepszy niż źródło wody, które wytrysło od uderzenia trójzębu Posejdona.

Miejsce

Święta oliwka, według legendy ta sama, którą podarowała miastu Atena, rosła przy świątyni Erechteusza. Po tym jak podczas najazdu Persów świątynia została zburzona, a drzewo spalone, oliwka odrosła po złożeniu ofiary w miejscu, gdzie poprzednio została zniszczona. Był to znak przychylności bogini dla miasta. Z kolei oliwka, z której Herakles sporządził swoją maczugę, pochodziła z Helikonu bądź Zatoki Sarońskiej.

Charakterystyka

W mitologii greckiej oliwka była atrybutem Ateny. Drzewo to wiązano także z Apollem. W Atenach jego ścięcie było uważane za zbrodnię. Nad oliwkami ateńskimi sprawował boską pieczę Zeus Morios. Według jednej z wersji, to właśnie pod pniem oliwki narodził się Apollo. O gałąź tego drzewa zaczepił się rydwan Hippolita. Oliwkowym prętem wyłupił oczy potworowi Polifemowi Odyseusz. Ofiarę z oliwki przewiązanej białą, wełnianą nitką składa Tezeusz w świątyni Apolla w Delfach przed udaniem się na Kretę i zabiciem Minotaura. Z oliwki sporządzona była maczuga Heraklesa. Przywieziona przez Heraklesa z kraju Hyberborejczyków, wieńczyła odtąd skronie zwycięzców w igrzyskach olimpijskich organizowanych w Olimpii. Do pnia oliwki przywiązała Hera przemienioną w krowę Io i postawiła na jej straży potwora, olbrzyma Argosa.

Oliwą z oliwki namaszczano niemowlęta. Poza tym była stosowana w charakterze użytkowym - Grecy namaszczali nią ciała po każdej kąpieli, czynili to także zawodnicy igrzysk olimpijskich by łatwiej wyrwać się przeciwnikowi. Oliwka była dla Greków symbolem urodzaju i obfitości. Wiązano ją także ze światłem. Według wierzeń starożytnych oliwka, a dokładniej miotła sporządzona z jej gałęzi, chroniła przed demonami i złymi duchami, które przybierały postać much i komarów. Obrzędu ochronnego oczyszczenia domostwa dokonywano podczas Nowego Roku. W święta Apolla obnoszono gałązki oliwne przewiązane czerwoną i białą wełną.

W Rzymie oliwkę wiązano z boską parą, Minerwą i Jowiszem. Z tego powodu jako drzewa symboliczne stały na rzymskim Forum.

W mitologii hebrajskiej jak i później w chrześcijaństwie, oliwka zachowuje swój święty charakter. Oleju z oliwki używa się do namaszczania kapłanów, królów oraz proroków. Używa się jej podczas najważniejszych sakramentów, chrztu, bierzmowania, namaszczenia na kapłana oraz sakramentu chorych. Olej z oliwy płonie w świątynnych lampach. W Starym Testamencie oliwka, a dokładniej jej gałąź przyniesiona Noemu przez gołębicę, jest symbolem pokoju i nadziei. Była także symbolem mądrości, a w symbolice pór roku wskazuje na zimę, ponieważ jej owoce zbiera się jako ostatnie.W islamie oliwka, to symbol proroka Mahometa, wiązany ze światłem.

Literatura

  • Kaczor I., Kult drzew w tradycji mitologicznej i religijnej starożytnych Greków i Rzymian, [w:] „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, nr. 3, Łódź 2001.
  • Macioti M. I., Mity i magie ziół, Kraków 2006.
  • Stankiewicz L., Ilustrowany słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław 2008.
  • Grimal P., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław 1997.
  • Graves R., Mity greckie, Kraków 2009.
  • Kubiak Z., Mitologia grecka, Warszawa 1997.
  • Cetwiński M.; Derwich M., Herby, legendy, dawne mity, Wrocław 1989.
  • Unterman A., Encyklopedia tradycji i legend żydowskich, Warszawa 1994.
  • Nozedar A., Signs and Symbols Sourcebook. An A to Z compendium of over 1000 designs, New York 2010.
  • Leksykon symboli, pod red. Jarosiński R., Warszawa 1991.
  • Kopaliński W., Słownik symboli, Warszawa 2006.

(aut. Izabela Ozga)

Osobiste
Przestrzenie nazw
Warianty
Działania
Nawigacja
Narzędzia
Pomoc
Szablony