Powrót z gwiazd

Z encyklopediafantastyki.pl
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
Powrót z gwiazd

Stanisław Lem

Powrot z gwiazd1961.jpg
Powrot z gwiazdInter.jpg
Język oryginału polski
Forma Powieść
I wydanie polskie 1961
Wydawca Czytelnik
Autor okładki Marian Stachurski
Seria wydawnicza Z Jamnikiem
Kupisz w: Solarisnet.pl

Powrót z gwiazd – powieść Stanisława Lema, zaliczana do klasyki gatunku science fiction. Wydana po raz pierwszy w 1961 roku przez wydawnictwo "Czytelnik".

Załoga statku kosmicznego „Prometeusz” wraca na Ziemię po 10 latach czasu pokładowego z wyprawy badawczej w okolice gwiazdy Fomalhaut. W tym czasie na Ziemi z powodu zjawiska dylatacji czasu upłynęło 127 lat. Powrotowi wyprawy towarzyszy zupełny brak zainteresowania. Główny bohater, kosmonauta Hal Bregg, zastaje społeczeństwo ziemskie całkowicie odmienione. Niesamowity postęp techniczny spowodował, że wyeliminowano z życia wszystkie zagrożenia. Nauczono się np. neutralizować przeciążenie i bezwładność, dzięki czemu nie ma ofiar wypadków komunikacyjnych. Każdy człowiek żyje w dobrobycie, czas wypełnia rozrywkami, pracę wykonują roboty i automaty. Zmieniły się obyczaje, nawet w sferze osobistej – małżeństwa są zawierane na okres próbny, posiadanie dzieci jest możliwe po zaliczeniu przez małżonków egzaminu państwowego. Panuje powszechny kult młodości i przedłużania życia poprzez operacje odmładzające. Za pomocą betryzacji – zabiegu chemicznym na mózgu wykonywanym w dzieciństwie, zarówno na ludziach, jak i na wybranych zwierzętach – wyeliminowano agresywne instynkty. Zlikwidowano wojny, stworzono cywilizację pozbawioną lęku. Spowodowało to jednak, że ludzie stracili również skłonność do ryzyka (nie uprawiają nawet sportów wyczynowych) i uważają teraz loty w kosmos za niepotrzebne. Uczestnicy wyprawy badawczej, w której brał udział Hal, są jedynymi osobami na planecie niepoddanymi temu zabiegowi.

Główna oś fabularna dzieła to opowieść o alienacji i szoku kulturowym pierwotnego w swych instynktach bohatera w konfrontacji z konsumpcyjnym i zniewieściałym społeczeństwem przyszłości. Jest to także historia powtórnego wrastania w rodzinną planetę astronauty oderwanego od Ziemi i swoich czasów przez wyprawę międzygwiezdną. Bohaterowie: Hal Bregg – główny bohater, astronauta „Prometeusza”; Eri – kobieta, w której zakochuje się Bregg; Olaf – przyjaciel Bregga z „Prometeusza”; w związku z niemożnością zaadaptowania się w nowej rzeczywistości, pod koniec powieści decyduje się na udział w kolejnej ekspedycji kosmicznej

Powieść można odczytać jako ostrzeżenie przed eksperymentami społecznymi i sztucznym uszczęśliwianiem na siłę społeczeństwa. Utwór stawia również pytania o cel i sens załogowych, dalekich wypraw kosmicznych.

Fabuła książki zawiera błędy formalne, np. w rozdziale III główny bohater twierdzi, że nie był nigdy entuzjastą boksu, a w rozdziale IV namawia swojego przyjaciela do amatorskiej walki, w czasie której daje mu fory - jako lepszy bokser. W scenie zderzenia glidera z autem, pojazdy są uszkodzone, pomimo tego, że glider miał wbudowany absorber (tzw. "czarną skrzynkę" wyzwalającą "ładunek antypola"), który w 100% miał pochłaniać energię wyzwoloną w chwili zderzenia. Bohater twierdzi również w rozdziale III, że Fomalhaut to układ gwiazd, oddalony o 23 lata świetlne od Ziemi, podczas gdy w rzeczywistości jest to najjaśniejsza gwiazda Ryby Południowej, oddalona od Ziemi o 25 lat świetlnych. W rozdziale V, i w innych, mówi o eksploracji wokół Arktura w ramach tej samej wyprawy. Problem polega na tym, że Fomalhaut i Arktur leżą w zupełnie innych częściach nieba.

Adaptacje

Na podstawie powieści Lem wspólnie z Janem Józefem Szczepańskim napisał scenariusz filmowy dla reżysera Aleksandra Forda, jednak z braku funduszy film nie powstał. Komiks

Komiksowa adaptacja powieści ukazywała się w latach 1976–1977 na łamach tygodnika „Wiadomości Wrocławskie”, narysowana przez K. Wójcika. Miejsce na Ziemi

Polski pisarz science fiction Marek Oramus napisał dedykowane Stanisławowi Lemowi opowiadanie "Miejsce na Ziemi", zawierające opis dalszych dziejów Hala Bregga i Eri. Opowiadanie ukazało się w „Nowej Fantastyce” w 1999 roku, a także w książce M. Oramusa Bogowie Lema wydanej przez Wydawnictwo Kurpisz w 2007 roku. Opowiadanie otrzymało nagrodę Sfinks dla najlepszego polskiego opowiadania za rok 1999.

Lp. rok wydania okładka informacja przekład
1 1961 Powrot z gwiazd1961.jpg Wydawca: Czytelnik

Seria: Z Jamnikiem
Projekt okładki: Marian Stachurski
2 1968 Powrot z gwiazd1968.jpg Wydawca: Czytelnik

Seria: Z Jamnikiem
Projekt okładki: Przemysław Bytoński
3 1970 Powrot z gwiazd1970.jpg Wydawca: Wydawnictwo Literackie
oprawa twarda
Seria: Dzieła Wybrane Stanisława Lema
Projekt okładki: Barbara Konarzewska
4 1975 Powrot z gwiazd1975.jpg Wydawca: Wydawnictwo Literackie
oprawa twarda
Seria: Dzieła Wybrane Stanisława Lema
Projekt okładki: Barbara Konarzewska
5 1981 Powrot z gwiazd1981.jpg Wydawca: Wydawnictwo Literackie


Projekt okładki: Władysław Targosz
ISBN 83-08-00057-6
6 1985 Powrot z gwiazd1985.jpg Wydawca: Wydawnictwo Literackie
oprawa twarda
Seria: Nowa Seria Dzieł
Projekt okładki: Władysław Targosz
ISBN 83-08-01291-4
7 1994 Powrot z gwiazdInter.jpg Wydawca: Interart
oprawa twarda
Seria: Stanisław Lem Dzieła
Projekt okładki: Roman Kirilenko
ISBN 8370602827
8 1999 Powrot z gwiazd1999.jpg Wydawca: Wydawnictwo Literackie
oprawa twarda
Seria: Stanisław Lem Dzieła Zebrane
Projekt okładki: Tomasz Lec
ISBN 83-08-02957-4
9 2005 Powrot z gwiazd2005.jpg Wydawca: Świat Książki
oprawa twarda
Seria: Biblioteka Polska XX wieku

ISBN 9788373918986
10 2008 Powrot z gwiazd2008.jpg Wydawca: Agora
oprawa twarda
Seria: Biblioteka Gazety Wyborczej
Projekt okładki: Krystian Rosiński
ISBN 978-83-7552-411-6
11 2016 Powrot z gwiazd11.jpg Wydawca: Wydawnictwo Literackie


Projekt okładki: Przemek Dębowski
ISBN 978-83-08-06175-6
12 2022 Powrot z gwiazd12.jpg Wydawca: Wydawnictwo Literackie


Projekt okładki: Przemek Dębowski
ISBN 978-83-08-07698-9


Osobiste
Przestrzenie nazw
Warianty
Działania
Nawigacja
Narzędzia
Pomoc
Szablony