Prawa robotyki
LEKSYKON FANTASTYKI | |
pojęcie |
PRAWA ROBOTYKI - zasady sformułowane przez Isaaca Asimova w zbiorze opowiadań Ja, robot odnoszące się do konstruowania i programowania robotów, czyli w tym wypadku fantastycznych "istot" mechaniczno-elektronicznych, obdarzonych zdolnością rozumowania (a niekiedy także i świadomością), mogących wykonywać różne czynności zlecone przez człowieka. Owe fantastyczne urządzenia programowane są w świecie przedstawionym science fiction z uwzględnieniem trzech głównych zasad, które określa się też czasem mianem Trzech Praw Robotyki:
- Robot nie może skrzywdzić człowieka ani też przez swoją bezczynność zaszkodzić człowiekowi;
- Robot musi słuchać rozkazów ludzi, chyba że rozkazy te są sprzeczne z Pierwszym Prawem;
- Robot winien chronić własną egzystencję, chyba że wchodzi to w konflikt z Pierwszym lub Drugim Prawem.
Te trzy zasady zostały zaakceptowane przez ogół pisarzy i stały się niejako wspólną własnością; od tej pory funkcjonują jako motyw obiegowy fantastyki naukowej, zwłaszcza w jej wersji ortodoksyjnej. Przyjęcie ich w takim lub podobnym sformułowaniu (czasem jako milczące założenie) było konieczne, ponieważ stanowią one podstawę do konstruowania konfliktów fabularnych, wynikających z ich obchodzenia czy wręcz łamania, co znakomicie dynamizuje akcję opowieści (bunt robotów).
(aut. Andrzej Niewiadowski, Antoni Smuszkiewicz)