Primo Levi
Primo Levi | |
Data i miejsce urodzenia | 31 lipca,1919 Turyn |
Data i miejsce śmierci | 11 kwietnia 1987 Turyn |
Narodowość | Włochy |
Primo Levi (ur. 31 lipca 1919, Turyn, zm. 11 kwietnia 1987, tamże) – pisarz i chemik włoski pochodzenia żydowskiego.
Jako uczestnik ruchu oporu został w 1943 aresztowany przez narodowych socjalistów i deportowany do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Monowitz, gdzie przeżył dzięki pracy w laboratorium chemicznym. Autor wstrząsających relacji zawartych w utworach autobiograficznych (m.in. Czy to jest człowiek, 1958, wyd. pol. 1978, 1996, 2008). Pisał również opowiadania fantastycznonaukowe (wybór pol. Najlepsza jest woda, 1983).
Levi jest także autorem książki Pogrążeni i ocaleni (1986, wyd. pol. 2007) - filozoficznego studium nad przyczynami zachowań człowieka w obliczu śmierci i nieludzkiego traktowania w obozie koncentracyjnym. Zginął, spadając ze schodów w domu, w którym mieszkał. Jego śmierć powszechnie uznano za samobójstwo; niektórzy spośród jego znajomych jednak odrzucają wersję o odebraniu sobie życia, wskazując na fakt, że przed śmiercią Levi miał wiele dalekosiężnych planów, nie pozostawił także żadnej notki czy listu pożegnalnego. Bliska przyjaciółka Leviego, Rita Levi-Montalcini, zwróciła uwagę na fakt, że Levi będąc inżynierem chemikiem miał do wyboru wiele pewniejszych metod odebrania sobie życia, niż upadek ze schodów, które mogło zakończyć się nie zgonem, a paraliżem. Twierdziła również, że Levi przed śmiercią narzekał na uporczywe zawroty głowy, co mogłoby wskazywać na nieszczęśliwy wypadek.
Peter Hammill poświęcił Leviemu utwór "Primo On The Parapet" wydanym na albumie The Noise z 1993. Z inspiracji twórczością pisarza niemiecki zespół muzyczny Heaven Shall Burn nagrał dwa utwory: "The Drowned And The Saved" (na albumie Asunder z 2000) na kanwie książki Pogrążeni i ocaleni oraz "If This Is A Man" (wydany na albumach split Heaven Shall Burn & Fall Of Serenity z 1999 oraz The Split Program II z 2005) zainspirowany książką Czy to jest człowiek. Tekst tego drugiego utworu to wiersz autorstwa samego Primo Levi stanowiący wstęp do tejże książki. Duńska grupa muzyczna Lack stworzyła utwór "Primo Levi" opublikowany na albumie Be There Pulse z 2005, zainspirowany osobą pisarza. Planetoidę pasa głównego - 4545 nazwano Primolevi.
Powieści
- Il sistema periodico (1975) inny tytuł: The Periodic Table (1984)
Opowiadania
- Cladonia rapida (1964)
ANGELICA FARFALLA CENZURA W BITYNII CLADONIA RAPIDA KNALL KURACJA WYPOCZYNKOWA ŁAD PO PRZYSTĘPNEJ CENIE NAJLEPSZA JEST WODA NAPIS NA CZOLE NIEZWYKŁE ZASTOSOWANIE APARATU MIMETE Ochrona
POŁAWIACZE DUSZ PRACA NA PEŁNYCH OBROTACH PRACA TWÓRCZA Przyjaciel człowieka SYNTETYCZNI VERSAMINA W DRODZE NA ZACHÓD W JAK NAJLEPSZYCH INTENCJACH W PARKU WERSYFIKATOR
Se questo è un uomo 1947 and 1958 Memoir If This Is a Man (US: Survival in Auschwitz) La tregua 1963 Memoir The Truce (US: The Reawakening) Storie naturali (as Damiano Malabaila) 1966 Short stories The Sixth Day and Other Tales Vizio di forma 1971 Short stories Mainly in The Sixth Day and Other Tales. Some stories are in A Tranquil Star Il sistema periodico 1975 Short stories The Periodic Table L'osteria di Brema 1975 Poems In Collected Poems (Primo Levi) Lilìt e altri racconti 1978 Short stories Part 1: Moments of Reprieve. Some stories from Parts 2 and 3 are in A Tranquil Star La chiave a stella 1978 Novel The Wrench (US: The Monkey's Wrench) La ricerca delle radici 1981 Personal anthology The Search for Roots: A Personal Anthology Se non ora, quando? 1984 Novel If Not Now, When? Ad ora incerta 1984 Poems In Collected Poems (Primo Levi) L'altrui mestiere 1985 Essays Other People's Trades I sommersi e i salvati 1986 Essays The Drowned and the Saved Racconti e Saggi 1986 Essays The Mirror Maker Conversazioni e interviste 1963–1987 1997 Various (posthumous) Conversations with Primo Levi and The Voice of Memory: Interviews, 1961-1987 2005 Essays (posthumous) The Black Hole of Auschwitz 2006 Factual (posthumous) Auschwitz Report 2007 Short stories (posthumous) A Tranquil Star 2011