Siła Coriolisa

Z encyklopediafantastyki.pl
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
LEKSYKON FANTASTYKI
science


Siła Coriolisa (Efekt Coriolisa) to zjawisko występujące w obracających się układach odniesienia. Dla obserwatora pozostającego w obracającym się układzie odniesienia, objawia się zakrzywieniem toru ciał poruszających się w takim układzie. Zakrzywienie to zdaje się być wywołane jakąś siłą (zwaną siłą Coriolisa). Siła Coriolisa jest siłą pozorną, występującą jedynie w nieinercjalnych układach obracających się.

Działanie siły Coriolisa na powierzchni Ziemi. Autor: na podstawie źródła internetowego - L. Błaszkiewicz

Siła Coriolisa powoduje odchylenie od linii prostej toru ruchu ciała poruszającego się w układzie obracającym się (np. Ziemi lub płaskiej tarczy). Ponieważ Ziemia obraca się z zachodu na wschód, zatem siła Coriolisa powoduje odchylenie w kierunku zachodnim toru ciała poruszającego się po powierzchni Ziemi ku równikowi, a w kierunku wschodnim, gdy ciało porusza się w stronę któregoś z biegunów, czyli ku osi obrotu. Efekt taki występuje na obu półkulach.

Na północ od równika powoduje on zakrzywienie toru ruchu poruszających się obiektów w prawo (z punktu widzenia poruszającego się obiektu), a na południe – w lewo. Efekt ten nie jest zazwyczaj odczuwalny, objawia się jedynie przy długotrwałych procesach lub w przypadku ciał poruszających się swobodnie na dużym obszarze (wiatry, prądy morskie).

Przejawem działania siły Coriolisa są:

  • wirowanie wody wypuszczanej z wanny;
  • kierunek wirowania huraganów i tajfunów;
  • odchylenie toru lotu pocisków;
  • skręcenie płaszczyzny wahań wahadeł.

Odkrywcą tego efektu był francuski inżynier i matematyk Gaspard-Gustave Coriolis, zaś pierwszego eksperymentalnego potwierdzenia efektu dla Ziemi dostarczył swym wahadłem Jean Bernard Léon Foucault.

Siła Coriolisa znalazła duży udział w fabule powieści Janusza Zajdla Paradyzja.

Osobiste
Przestrzenie nazw
Warianty
Działania
Nawigacja
Narzędzia
Pomoc
Szablony