Troll

Aktualna wersja na dzień 00:35, 17 lut 2014

Autor: JNL

Troll, u Norwegów i Szwedów troll u Duńczyków trold, to istota znana z mitologii nordyckiej. Za jej przodków uważa się mitycznych olbrzymów z Utgårdu, z którymi troll był niekiedy utożsamiany. Troll miał być odpowiednikiem tych ogromnych istot w świecie ludzi. Podobnie jak olbrzymy trolle były antagonistami Bogów, zwłaszcza Thora, tak samo większość trolli była nieprzychylna ludziom. Zdarzały się jednak wyjątki od tej reguły. Na przykład na Wyspach Brytyjskich wierzono, że za wyświadczenie trollowi przysługi ów odwdzięczy się tym samym. Szczególne względy u trolli mieli mieć także kowale i rzemieślnicy.

Trolle ze skandynawskich podań nie grzeszyły urodą. Były garbate i zielone a ich ciała przypominały głazy, analogicznie ich długie włosy kojarzyły się z porastającym skały mchem. Opowieści norweskie i szwedzkie uzupełniały ten opis o szczegóły takie jak długie, krzywe nosy, krzaczaste ogony, duże i płaskie stopy, zazwyczaj miały po trzy bądź cztery palce u rąk i nóg a także bujny zarost. Bywały też trolle dwu lub trzygłowe a i takie o jednym oku. Dodatkowo trollom towarzyszyć miał okropny zapach. Z czasem zaczęto je postrzegać bądź jako wielkoludy bądź karły. W pierwszych wierzeniach trollom przypisywano magiczne zdolności, między innymi zdolność do metamorfozy siebie i przedmiotów a także stawiania się niewidzialnym. Ponadto znały się na obróbce w kamieniu i w metalu.

Zanim osiedliły się w jaskiniach i górach wierzono, że mieszkały w zamkach. Można było spotkać je także w lasach, gdzie zazwyczaj osiedlały się grupami. Z reguły złej naturze trolli ludzie przypisywali chciwość. Mówiło się też, że gustowały zwłaszcza w srebrze i złocie. Oskarżane były o sprowadzanie burzy i niepogody, porywanie dzieci z kołyski i podrzucanie własnych, porywanie ludzi i wykorzystywanie ich w charakterze więźniów bądź niewolników. Natomiast trollice gustowały w młodych ludziach, których uwodziły. Chrześcijaństwo dołożyło do tego wizerunku pożywanie się ludźmi i zwierzętami hodowlanymi.

Na szczęście u trolli brak urody szedł w parze z brakiem bystrości w związku z czym można je było łatwo wyprowadzić w pole. Ponadto te z pierwszych podań miały wychodzić ze swoich zamczysk tylko nocą, ponieważ promienie słońca miały moc obrócenia trolla w kamień. Za czasów chrześcijańskich bały się kościelnego dzwonu, a przed uprowadzeniem dziecka przez trolla rodzice mogli zapobiec chrzcząc niemowlę. Jeżeli chodzi o to ostatnie wierzenie, to czasem można było odzyskać własne dziecko, zamiast podłożonego przez trolla, grożąc, że się je spali. Niegrzeszące bystrością trolle miały przybywać swojemu potomstwu na pomoc.

Literatura

1. Gerhard J. Bellinger, Leksykon mitologii. Mity ludów i narodów świata, Warszawa 2005.
2. W. Kopaliński, Wielki multimedialny słownik Władysława Kopalińskiego [CD-ROM].
3. J. L. Borges, Zoologia fantastyczna, Warszawa 1983.
4. A. Sapkowski, Rękopis znaleziony w smoczej jaskini, Warszawa 2001.
5. A. Z. Kronzek, E. Kronzek, Księga wiedzy czarodziejskiej, Poznań 2008.
6. K. Haka-Makowiecka, M. Makowiecka, M. Węgrzecka, Leksykon fantastyki. Postacie, miejsca, rekwizyty, zjawiska, Warszawa 2009.
7. A. Szrejter, Mitologia germańska, Warszawa 1997.
8. Mitologie Świata. Ludy Skandynawskie, Kraków 2007.
9. Arthur Cotterell, Słownik mitów świata, Katowice 1996.
10. J. Sherman, Storytelling. An Encyclopedia of Mythology and Folklore, Nowy York 2011.
11. U.X.L. Encyclopedia of World Mythology, pod red. R. Parks, J. Stock, K. Hunt, USA 2009.
12. J. Clute, J. Grant, The Encyclopedia of Fantasy, Wielka Brytania 1997.

(aut. Izabela Ozga)