Władysław Zambrzycki
Władysław Zambrzycki | |
Data i miejsce urodzenia | 14 listopada,1891 Radom |
Data i miejsce śmierci | 28 kwietnia 1962 Warszawa |
Narodowość | Polska |
Ważne dzieła | Nasza Pani Radosna |
[zambrzycki.eu Strona domowa] |
Władysław Zambrzycki (ur. 14 listopada 1891 w Radomiu, zm. 28 kwietnia 1962 w Warszawie) – polski pisarz i dziennikarz.
Studiował w Belgii, co znalazło odbicie w powieściach Mgła nad Skaldą i Kaskada Franchimont. W Warszawie pracował jako dziennikarz, w okresie międzywojennym był sprawozdawcą sądowym. Napisał na podstawie tych doświadczeń humoreski wydane jako zbiór Większa z kropelkami (1929). Był więc niejako poprzednikiem Stefana Wiecheckiego. Największą popularność zyskał jednak jako pisarz, autor powieści Nasza Pani Radosna (1931), która opisuje przygody głównych bohaterów przeniesionych w cudowny sposób do Pompei.
Na początku lat 20. zajął się dziennikarstwem, współpracując między innymi z „Expressem Porannym”, „Nowinami Codziennymi”, „Tygodnikiem Ilustrowanym” i „Naokoło Świata”. W latach 1933–1939 wraz Julianem Babińskim i Jerzym Braunem wydawali prawicowe tygodniki polityczno-społeczne: „Merkuriusz Polski Ordynaryjny” oraz „Nowe Wiadomości Ekonomiczne i Uczone". W latach 1947–1959 prowadził w „Expressie Wieczornym” cotygodniową rubrykę zatytułowaną najpierw "Kto chce niech wierzy",a później przemianowaną na "Kto chce niech czyta".
W czasie wojny był również współwłaścicielem laboratorium chemicznego; w latach 1942-43 ukrywał się przed Gestapo.
Po wojnie wydał kilka powieści: wspomnianą Mgłę nad Skaldą (1947, której nową wersją jest Kaskada Franchimont z 1962), a także powieść historyczną z okresu Księstwa Warszawskiego Pamiętnik Filipka (1956) oraz Kwaterę bożych pomyleńców (1959), w której pogoda i humor uwypuklają tragizm powstania warszawskiego.
Napisana w połowie lat 50. powieść W oficynie Elerta, dotykająca stosunków Rzeczypospolitej z Moskwą w XVII w. a inspirowana szkicem Ludwika Kubali Poselstwo Puszkina w Polsce (ze względów cenzuralnych niewydana za życia autora), pozostawała w maszynopisie aż do 2007 roku, kiedy to ukazała się nakładem wydawnictwa Antykwariat Książek.
Książki Zambrzyckiego, napisane żywym językiem, przepełnione są sympatią do ludzi i świata. Jak napisał Piotr Kuncewicz (Agonia i nadzieja t. IV): "książki Zambrzyckiego [...] usiłują w koszmarze świata stworzyć enklawę piękna i rozumu".
W 2009 roku na podstawie "Kwatery Bożych Pomyleńców" powstał spektakl Teatru Telewizji; premierę w TVP1 miał 6 kwietnia tegoż roku. Wyreżyserował go Jerzy Zalewski, zagrali m.in. Jan Peszek, Jerzy Trela, Jerzy Radziwiłowicz, Daniel Olbrychski oraz Magdalena Cielecka.
Groteska fantastycznonaukowa Nasza Pani Radosna, czyli dziwne przygody pułkownika armii belgijskiej Gastona Bodineau („Rój", W.; wyd. powój. Czytelnik, W. 1957), wykorzystuje tradycyjny motyw podróży w czasie. Treścią książki są przygody grupy przyjaciół, którzy za pomocą wywaru z ziół meksykańskich przenoszą się w epokę starożytnej Grecji, uczestnicząc w słynnych wydarzeniach historycznych. Humor słowny i sytuacyjny polega tu nie tyle na paradoksach ingerencji w losy świata, ile na konfrontacji szablonowych, podręcznikowych ujęć historii z jej rzeczywistym przebiegiem, w którym liczy się mały realizm codziennych faktów, powaga przeplata się z komizmem, a człowiek popełnia wciąż te same błędy kierując się pobudkami egoistycznymi.
Twórczość fantastyczna
- Nasza Pani Radosna 1931
Pozostała twórczość
- 1929 – Większa z kropelkami. Humoreski
- 1947 – Mgła nad Skaldą. Powieść
- 1956 – Pamiętnik Filipka
- 1959 – Kwatera Bożych Pomyleńców (pierwsze, nieocenzurowane wydanie ukazało się dopiero w 2008 roku, nakładem wydawnictwa Antykwariat Książek)
- 1962 – Kaskada Franchimont
- 2007 – W oficynie Elerta. Luźne zapiski księgarskie z roku 1650