Lem w oczach krytyki światowej

Lem w oczach krytyki światowej
Język oryginału	polski
Forma	Książka krytycznoliteracka
I wydanie polskie	1989
Wydawca	Wydawnictwo Literackie
Autor okładki	Władysław Targosz
Seria wydawnicza	Nowa Seria Dzieł
Oprawa	twarda
ISBN 83-08-00646-0

Tom gromadzi eseje i rozprawy poświęcone najważniejszym problemom twórczości S. Lema. Teksty w nim zawarte stanowią drobny wprawdzie, ale dosyć reprezentatywny odprysk światowej eseistyki poświęconej twórczości naszego wybitnego pisarza. Obok wyraźnie anegdotycznych (Rottensteiner) pojawiają się wnikliwe analizy wykorzystujące (jak u Geiera) aspekty krytyki strukturalno-semiotycznej bądź psychoanalitycznej. Są też prace porównawcze lokujące (jak u Rothforka) pisarstwo Lema w kontekście fenomenologii czy filozofii Zen.

Książka nie pretenduje oczywiście do ogarnięcia całości światowej "lemologii", jej celem jest raczej pokazanie, jak patrzą na naszego pisarza zagraniczni badacze literatury. Kim on dla nich jest, czy czytają go tak samo jak my. Książka udziela odpowiedzina te i inne pytania, uświadamia też ponadto, że twórczość Lema budzi poza granicami naszego kraju oryginalne i często zaskakujące refleksje.

Autorzy

Franz Rottensteiner — austriacki krytyk i wydawca literatury Science Fiction, autor znanej i popularnej The Science Fiction Book (1975), edytor szeregu antologii literatury fantastyczno-naukowej oraz poświęconego jej magazynu "Quarber Merkur", niestrudzony od lat popularyzator twórczości Lema na świecie.

Kurt Vonnegut — wybitny pisarz amerykański, parający się także fantastyką naukową; autor m.in. Pianoli (1952), The Sirens of Tiran (1959), Mother Night (1961), Kociej kołyski (1963), Rzeźni numer pięć (1969), Śniadania mistrzów (1973).

Michael Springer — austriacki pisarz mieszkający w RFN, doktor fizyki; jest autorem wielu słuchowisk radiowych, recenzji, a także trzech powieści współczesnych związanych w pewnej mierze z nurtem Science Fiction: Was morgen geschah (1979), Bronnen (1981) i Leonardos dilemma (1986).

Michael Kandel — czołowy tłumacz utworów Lema na gruncie amerykańskim, były profesor na wydziale języków i literatur słowiańskich w Washington University, obecnie pracuje w wydawnictwie Harcourt Brace and Jovanovich w Nowym Jorku, pisuje także utwory prozą.

Spis treści

Wstęp (Jerzy Jarzębski) 5

• Franz Rottensteiner — Mędrzec dialektyczny z Krakowa (Przełożył Zdzisław Wawrzyniak) 11
• Kurt Vonnegut — "Ludzie, czy to tylko żarty?" (Przełożyła Grażyna Branny) 24
• Michael Springer — Rozleglość i różnorodność fantastycznego stylu. Pisarz Stanisław Lem (Przełożył Ryszard Wojnakowski) 28
• Michael Kandel — Lem jako oświecony (Przełożyła Jadwiga Piątkowska) 44
• Dominique Sila — Stanisława Lema gry z wszechświatem (Przełożyła Barbara Czałczyńska) 52
• Darko Suvin — Trzy paradygmaty świata Science Fiction: Asimov, Jefriemow, Lem (Przełożył Tadeusz Menert) 70
• Karlheinz Steinmueller — Personoidy u Lema (Przełożyła Jadwiga Piątkowska) 87
• Manfred Geier — Eden: elementy semiologii „pozaziemskiej" (Przełożył Zdzisław Wawrzyniak) 104

1. Obcy obiekt: fabryka 106
2. Obcy język: pismo i mowa 123

• Manfred Geier — Fantastyczny ocean Stanisława Lema (Przyczynek do semantycznej interpretacji powieści Science Fiction „Solaris") (Prze­łożył Ryszard Wojnakowski) 142

1. I. Wprowadzenie 142
2. II. Fantastyczny ocean 149
   1. Pierwsze spojrzenie 153
   2. Anomalie eksploracji 153
   3. Raport Andre Bertona 156
   4. Próby opisu 158
   5. Koniec wszelkiego wyjaśniania 161
   6. Dotyk 162
3. III. "I cóż to wszystko znaczy?" 164
   1. Nieoznaczoność oceanu 164
   2. Nieoznaczoność „oceanu" 167
      1. Znaczenie przedmiotowe 169
      2. Znaczenie symboliczne 171
4. Koherencja tekstowa, izotopie kompleksowe, leksykologia prak­tyczna 173
   1. Iluzja autonomicznych światów 174
   2. Koherencja tekstowa 176
   3. Mozaika tekstowa 177
   4. Izotopie 178
   5. Wersja plazmatyczna 183
5. Nieświadoma kobiecość albo: metasemia vaginalna 189
   1. Metasemia „vagina" 190
   2. Normalna nieświadomość 194
   3. Fantazje męskie 199
   4. Agnostyczna kobiecość 201
6. Ocean — schizofreniczna maszyna pragnień 204
   1. Syntezy obiektu pragnień — Harey 208
   2. Syntezy maszyny pragnień — ocean 210
7. Uzupełnienie 214

• Istvan Csicsery-Ronay Jr. — Książka jest Obcym: o pewnych i niepewnych interpretacjach „Solaris" Stanisława Lema (Przełożył Tadeusz Rachwał) 218
• John Rothfork — Cybernetyka a humanistyczna proza fabularna: "Cyberiada" Stanisława Lema (Przełożyła Teresa Bela)
• John Rothfork — Duch w maszynie: "Mortal Engines" Stanisława Lema (Przełożył Tadeusz Rachwał) 265