Nefryt
LEKSYKON FANTASTYKI | |
fiction |
NEFRYT — w wierzeniach starożytnych Chińczyków święty kamień, dawniej utożsamiany z jadeitem.
Nazwa
Nazwa nefrytu pochodzi od greckiego słowa nephros oznaczającego nerkę. W Chinach dzielił nazwę z jadeitem z którym błędnie go utożsamiano, zwany był kamieniem yo.
Rodowód
Dawniej utożsamiano jadeit z nefrytem stąd symbolika jadeitu w starożytnych Chinach pokrywa się z symboliką nefrytu.
Miejsce
W Chinach za najlepszy uchodził nefryt wydobywany z gór. Wierzono, że kamień ten spływa ze szczytów, po czym po upływie czasu zestala się.
Charakterystyka
W najdawniejszych Chinach wkładano nefryt zmarłym do grobu, wierząc, że moc tego kamienia zapobiegnie rozkładowi ciała. Kamienie nefrytowe wkładano w dziewięć otworów ciała, w tym w usta, sporządzano z nich dary grobowe w formie amuletów oraz figurek zapewniających ochronę zmarłemu. Nefrytem ozdabiano także szaty zmarłego. Kamień ten wiązany był ze statusem społecznym, uchodził za symbol cesarza. Jako wyznacznik status zdobił szaty cesarza i dygnitarzy, a jego wielkość oraz ilość noszonych kamieni świadczyły o randze. W czasach późniejszych, wraz z rozwojem taoizmu, choć znaczenie nefrytu nie ulega zmianie, jest on jednak używany w innym charakterze. Już nie jako dar grobowy, ale jako podstawowy składnik eliksiru nieśmiertelności. Ma zapewniać tą ostatnią bądź przynajmniej długowieczność. Nefryt spożywano w formie sproszkowanej bądź upłynniano go i pito jako napój. Symbolizował pięć cnót — mądrość, miłosierdzie, odwagę, skromność oraz sprawiedliwość. Wiązano go z energią, zasadą yang, niosącą siłę, co z kolei odsyła do jego symboliki jako kamienia zapewniającego nieśmiertelność. W Chińskich wierzeniach ludowych najwyższe bóstwo zwane było Nefrytowym Cesarzem. Z nefrytu wyrabiano także przedmiot o znaczeniu magicznym — dysk bi.
W Europie wierzono, że nefryt jest skuteczny na choroby nerek. Stąd też wzięła się jego europejska nazwa.
Literatura
- Sarek K., Nefryt jako lekarstwo w dawnych Chinach - analiza ligniwstyczno-kulturowa, [w:] „Przegląd Orientalistyczny”, 2015, nr. 1–2, str. 89–95.
- Heflik W., Nefryt, [w:] „Minerologia Polonica”, t.13, nr. 1, str. 103–105.
- Świerzowska A., Wasilewski M., Jadeit cenniejszy niż złoto, [w:] „Polski Jubiler”, 2004, t. 24, nr. 3, str. 46–47.
- Rusek, Magdalena H., Znaczenie zielonych kamieni w kulturze Majów na przykładzie analizy zabytków jadeitowych ze stanowiska Nakum w Gwatemali, Kraków 2012.
- Nozedar A., The illustrated signs & symbols sourcebook. An A to Z compendium of over 1000 designs, New York 2010.
- Scott C., Encyclopedia of Crystal, Gem & Metal Magic, St. Paul 1996.
(aut. Izabela Ozga)