Żmij
| LEKSYKON FANTASTYKI | |
| fiction | |
ŻMIJ –
[1] Pierwotnie nazwa smoka w mitologii słowiańskiej (PATRZ: SMOK), później określenie antagonisty smoków, bądź na odwrót.
[2] Żmij – w folklorze żmij to określenie ducha domowego, przynoszącego szczęście, niekiedy także pomnażającego majątek.
[1] ŻMIJ
Rodowód
Pierwotnie żmij był nazwą smoka w mitologii słowiańskiej (PATRZ: SMOK), później stał się określeniem jego antagonisty. Czasem smoczy rodowód żmija uznawany jest za późniejszy a u podstaw jego wzierunku leżą wyobrażenia pierunowładcy walczącego z potworami, zagrażającymi światu.
Wygląd
Żmij miał być istotą skrzydlatą o cechach antropomorficznych. Mógł przybierać różne postaci. Ze zwierzęcych były to postacie ptasie a konkretniej kogut, żuraw i orzeł. Wreszcie mógł wyglądać jak człowiek z małymi skrzydłami pod ramionami, z wężowym ogonem bądź o ciele pokrytym łuską.
Charakterystyka
Żmij miał walczyć ze smokami za pomocą deszczu i piorunów. Wiązano go więc z urodzajem i wybawieniem od suszy, którą miały z kolei sprowadzać właśnie smoki. Żmije mogły żyć pomiędzy ludźmi. Z ich związków z kobietami rodzili się herosi, czyli słowiańscy junacy.
Żmij a płanetnik
Na południowej słowiańszczyźnie Żmij pełnił funkcję płanetnika.
Literatura
- Szyjewski A., Religia Słowian, Kraków 2003.
- Strzelczyk J., Religia pogańskich Słowian, Poznań 1998.
- Podgórski A., Podgórska B., Encyklopedia demonów, Wrocław 2000.
- Moszyński K., Kultura ludowa Słowian, Kraków 1939.
- Ławecki T, Sypek R., Turowska-Rawicz M., Mitologie świata. Słowianie, Warszawa 2007.
- Tomicki R., Słowiański mit kosmogoniczny, w: Etnografia Polska, 1976, t. XX, z. 1.
(aut. Izabela Ozga)
