Gnom

LEKSYKON FANTASTYKI

fiction

[−] Gnom (Bibliografia)

  Ani słowa prawdy

  Artemis Fowl (cykl)

  Czarnoksiężnik (cykl)

  Czarodziejska pielgrzymka

  Harry Potter

  Imię bestii

  John Justin Mallory

  Na tropach jednorożca

  Opowieści z Narnii

  Świat Dysku

GNOM – niewielka istota z europejskiego folkloru. Swoją nazwę zawdzięcza Paracelsusowi. Medyk ów użył jej po raz pierwszy w jednej ze swoich dzieł w XVI wieku. Zgodnie z tym źródłem słowo gnom pochodzi od łacińskiego gnomus. Jednak nazwę tą często wiąże się także ze sztucznie stworzonym terminem genomos, oznaczającym istotę mieszkającą w ziemi.

Jacques Callot, Gnom grający na skrzypcach, 1592 - 1635

Genomos wskazuje na rodowód gnomów, które według Paracelsusa były jedynymi z żywiołaków, duchów związanych z naturą, a konkretniej z czterema żywiołami wodą, powietrzem, ogniem i ziemią. Ponieważ gnomy przypisane były do ziemi, tam też przyszło im mieszkać.

Gnomy odznaczały się niskim wzrostem a ich wygląd naznaczony był groteskowością. Przypominały starców. Przy tym wszystkim były także brodate i garbate. Według niektórych podań bały się światła słonecznego, które miało moc obrócenia ich w kamień. Do głównych zadań gnomów należało pilnowanie podziemnych skarbów i zajmowanie się wydobywaniem cennych metali i kruszców. Gnomy znały podziemia bardzo dobrze i zdarzało się, że wyjawiały ludziom swoje tajemnice.

Gnomy niekiedy łączone były z goblinami, karłami i koboldami.

Literatura

1. W. Kopaliński, Wielki multimedialny słownik Władysława Kopalińskiego [CD-ROM].
2. J. L. Borges, Zoologia fantastyczna, Warszawa 1983.
3. A. Z. Kronzek, E. Kronzek, Księga wiedzy czarodziejskiej, Poznań 2008.
4. K. Haka-Makowiecka, M. Makowiecka, M. Węgrzecka, Leksykon fantastyki. Postacie, miejsca, rekwizyty, zjawiska, Warszawa 2009.
5. P. Monaghan, The Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore, New York 2004.
6. Encyclopedia Mythica, dostępne[on-line] http://www.pantheon.org/.
7. Encyclopedia Britannica, dostępne [on-line] http://www.britannica.com/.

(aut. Izabela Ozga)