Mantykora

LEKSYKON FANTASTYKI

fiction

[−] Mantykora (Bibliografia)

  Harry Potter

  Percy Jackson i Bogowie Olimpijscy

  Pieśni Lodu i Ognia

  Saga o wiedźminie (cykl)

  Wszechświat Honor Harrington

  Xanth

Edward Topsell Historie of Foure-Footed Beastes 1607

MANTYKORA – legendarny stwór o cechach hybrydy, pochodzący z Persji i opisany przez starożytnych Greków.

Nazwa mantykora bierze swój początek od dwóch staroperskich słów martiya, oznaczającego człowieka i khvar, oznaczającego jedzenie. Jest więc mantykora dosłownie pożeraczką ludzi. Na skutek błędnego tłumaczenia pism Arystotelesa greckie martikhoras przeszło w mantikhōras, skąd z kolei łacińskie manticora, które dało początek polskiemu mantykora. Stworzenie to zwane jest także mantikorą i mantychorą.

Ilustracja mantykory z bestiariusza z XVII wieku

Pisane wzmianki o mantykorze pojawiają się po raz pierwszy w piątym wieku przed naszą erą u greckiego medyka Ktezjasza a później jej opis umieszcza Pliniusz Starszy w „Historii Naturalnej”. Zgodnie z greckimi przekazami mantykora zamieszkiwać miała indyjskie dżungle. W swoim przerażającym wyglądzie łączyła lwie ciało, ludzką głowę i ogon skorpiona. Lwie ciało mantykora miało barwę czerwoną, podczas gdy oczy były niebieskie bądź szare. Ciągnącą się od ucha do ucha szczękę wypełniały trzy rzędy ostrych kłów. W ogonie tego stwora znajdowały się śmiercionośne, zatrute kolce, którymi mantykora mogła porazić ofiarę na odległość. Z tym potwornym wizerunkiem kontrastował głos mantykory, który miał być zwodniczo wręcz piękny a swoim brzmieniem przypominał muzykę.

Mantykora nie przypadkiem nosiła miano pożeraczki ludzi. Człowiek należał do jej głównych przysmaków. To na nieostrożnych podróżnych polowała, przyczajona w gęstwinie dżungli. Miała zwyczaj rozszarpywać ich na strzępy swoimi ostrymi kłami i zawsze zjadać swoje ofiary w całości. Ponadto często używała do zabicia ofiary ukrytych w ogonie zatrutych kolców.

Literatura

1. Encyclopedia Britannica, dostępne [on-line] http://www.britannica.com/.
2. J. L. Borges, Zoologia fantastyczna, Warszawa 1983.
3. G.M. Eberhart, Mysterious Creatures. A Guide to Cryptozoology, Santa Barbara 2002.
4. A. Z. Kronzek, E. Kronzek, Księga wiedzy czarodziejskiej, Poznań 2008.
5. J. C. Cooper, Zwierzęta symboliczne i mityczne, Poznań 1998.
6. J. Sherman, Storytelling. An Encyclopedia of Mythology and Folklore, Nowy York 2011.
7. U.X.L. Encyclopedia of World Mythology, pod red. R. Parks, J. Stock, K. Hunt, USA 2009.
8. Online Etymology Dictionary, dostępne [on-line] http://www.etymonline.com/index.php.
9. Oxford Dictionaries, dostępne [on-line] http://oxforddictionaries.com/.

(aut. Izabela Ozga)