Maria Buyno-Arctowa

Maria Buyno-Arctowa
Data i miejsce urodzenia	16 lipca,1877 Brzeziny
Data i miejsce śmierci	13 czerwca 1952 Dobrzanów
Narodowość	Polska
Ważne dzieła	Wyspa mędrców

Maria Buyno-Arctowa urodziła się w 1877 w Brzezinach pod Łodzią. Studiowała za granicą języki obce. Wyszła za mąż za znanego wydawcę Zygmunta Arcta. Jej synem był lotnik i pisarz Bohdan Arct. Pracowała w redakcjach czasopism dla dzieci i młodzieży: „Nasz Świat!' (od 1912), „Moje Pisemko" (1915-1935), „Rozwój" (1921). Debiutowała w 1890 r. wierszem Na widok trumny, wydrukowanym w piśmie "Światełko" pod pseud. Ciocia Mania; pierwszą książkę - rozprawę John Ruskin i jego poglądy wydała w 1901 r. Wiele swych utworów drukowała w pismach, które redagowała, choć zwykle pod różnymi pseudonimami.

Od sierpnia 1939 r. mieszkała w Dobrzanowie pod Siedlcami. Po wojnie władze skonfiskowały majątek Brzeziny, zamknęły również wydawnictwo "Michał Arct", którego była współwłaścicielką i w którym wydawała swoje książki oraz czasopismo "Moje Pisemko". Po zaostrzeniu w 1949 r. polityki kulturalnej została objęta zapisem cenzury - otrzymała zakaz druku, a wszystkie jej książki wycofano z bibliotek. Dopiero po 1956 r. pozwolono na wznowienie kilku tytułów. Zmarła w Dobrzanowie.

Autorka 67 książek dla dzieci i młodzieży. Do jej najgłośniejszych utworów fantastycznonaukowych należą; Wyspa mędrców (opublikowana w „Tygodniku Przygód i Powieści" 1930 nr 1-40; Zielony szaleniec, w: „Moje Pisemko" 1933 nr 1-53, wyd. os. M.Arct, W. 1936); Dziecko morza (Nowa Literatura, W. 1934). Przygodowo-sensacyjna powieść Wyspa mędrców, nawiązująca do głośnej m utopii Bacona, jest odmianą fantazji naukowej o cechach „cudownego wynalazku".' Bohater rozwiązuje tajemnicę zabójczych promieni służących do „wykradania myśli z mózgu ludzkiego", a następnie nie dopuszcza do jej ujawnienia walcząc z całą potęgą skomplikowanej machiny militarystycznej.

Tematem Zielonego szaleńca są przeżycia gromadki chłopców postanawiających rozwikłać zagadkę zielonego samochodu, którym kieruje szaleniec-obłąkany, uzbrojony we „wszy¬stko widzące i słyszące" fantastyczne wynalazki. W Dziecku morza mali bohaterowie walczą o zachowanie tajemnicy innego cudownego wynalazku-kostiumu nurka wykonanego ze specjalnych wodorostów, który umożliwia długotrwałe przebywanie w morzu.

Twórczość fantastyczna

• Wyspa mędrców 1929–1930
• Zielony szaleniec 1936 (antydat. 1935)
• Dziecko morza 1937 (antydat. 1936)

Inna twórczość

• John Ruskin i jego poglądy 1901
• Mysia norka (pod pseud. Ciocia Mania)1902
• Narcyza Żmichowska (Gabriela) i jej dzieła 1902
• Kocia mama i jej przygody 1905
• Na wakacjach w Zalesiu 1906
• Grześ z Sanoka, opowiadanie historyczne z czasów Władysława Jagiełły (opracowanie według Kraszewskiego) 1908
• Kazia "Duża" 1919
• Słoneczko 1920
• Ojczyzna 1922
• Rycerz złotego serduszka 1922
• Koledzy 1923
• Wilczysko 1924 (antydat. 1923)
• Perły księżniczki Mai 1925
• Fifinka, czyli awantura arabska 1927
• Cudowne dziecko 1927
• Wieś Szczęśliwa 1929 (antydat. 1928)
• Serca i serduszka 1931
• Nasza maleńka 1933
• Na wakacjach w Zalesiu 1934
• Muzykanci podwórzowi 1935
• Złota nić 1938 (antydat. 1936)
• Figa 1939
• Kotek w bocianim gnieździe (pod pseud. Jagmin) 1947