Harpia

LEKSYKON FANTASTYKI

fiction

[−] Harpia (Bibliografia)

  John Justin Mallory

  Mroczne materie

  Na tropach jednorożca

  Saga o wiedźminie (cykl)

  Smok i jerzy (cykl)

  Xanth

Matthius Merian, Harpia, J. Jonstons Naekeurige Beschryvingh van de Natuur 1660

HARPIE – pierwotnie znane z mitologii greckiej duchy wiatru i burzy, z czasem potwory o cechach hybrydy, przybierające postać pół-kobiet a pół-ptaków.

Harpie biorą swoją nazwę od greckiego słowa hárpyiai, oznaczającego wydzieranie, porywanie. Dokładnie dwie harpie zrodziły się ze związku olbrzyma Taumasa i okeanidy Elektry. Ich imiona brzmiały Aello, Okypete. Homer dodaje do tej dwójki Podarge a Wergiliusz wspomina o Kelajno. Ich imiona łączą je z ich pierwotnym żywiołem, powietrzem a dokładniej wiatrem i burzą. Aello oznacza więc sztorm, nawałnicę, Okypete wietrzną zawieruchę, Kelajno wiąże się z ciemnością nieba przed burzą.

W najstarszych wersjach mitu harpie cieszyły się urodą. Przedstawiano je jako piękne, młode i uskrzydlone kobiety o bujnych włosach. Jednak późniejsza tradycja pozbawiła je zniewalającej urody. Odtąd harpie miały być potworami. Wyobrażano je sobie jako drapieżne ptaki o ostrych szponach i twarzach starych kobiet. Monstrom tym towarzyszył nieustanny smród a swoim wyglądem budziły przerażenie.

Harpie zamieszkiwały Strofady. Od czasów Wergiliusza tradycja przenosi je do podziemia a konkretniej do przedsionka Hadesu. Pierwotnie harpie związane były z wiatrem i burzą. Z czasem zaczęły porywać do podziemi niegodziwych ludzi, po których ślad znikał na zawsze. Wymierzały kary także na rozkaz bogów, pozostając w ten sposób w służbie Zeusa. Jedną z takich osób był Fineus. Harpie kradły jego jedzenie zanim zdążył włożyć je do ust bądź też zamieszczały je własnymi ekskrementami. Innym razem, również na rozkaz Zeusa, ukarały Pandareusa, porywając jego córki i oddając na służbę Eryniom. Miały one w ten sposób odpokutować za grzechy ojca.

Moc zabicia harpii mieli dwaj, skrzydlaci synowie Boreasza, Zetes i Kalais. Podczas wyprawy Jazona po Złote Runo w zamian za pomoc zdjęli oni klątwę z Fineusa, przepędzając potwory na wysypy Strofady.

Literatura

1. Jöel Schmidt, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Katowice 2006.
2. J. Sherman, Storytelling. An Encyclopedia of Mythology and Folklore, Nowy York 2011.
3. W. Kopaliński, Wielki multimedialny słownik Władysława Kopalińskiego [CD-ROM].
4. Encyclopedia Mythica, dostępne[on-line] http://www.pantheon.org/.
5. Encyclopedia Britannica, dostępne [on-line] http://www.britannica.com/.
6. J. L. Borges, Zoologia fantastyczna, Warszawa 1983.
7. P. Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Warszawa 2009.
8. U.X.L. Encyclopedia of World Mythology, pod red. R. Parks, J. Stock, K. Hunt, USA 2009.
9. G.M. Eberhart, Mysterious Creatures. A Guide to Cryptozoology, Santa Barbara 2002.
10. J. March, Cassell's Dictionary of Classical Mythology, Nowy Jork 2001.

(aut. Izabela Ozga)