Sídhe
| LEKSYKON FANTASTYKI | |
| fiction | |
SÍDHE – nazwa istot nadprzyrodzonych z mitologii celtyckiej i jednocześnie ich podziemnych, zaświatowych siedzib, należących do tamtego świata.
Nazwa
Sídhe, oznacza wzgórze, a istoty te, poza mianem sídhe, nazywane były także aes sídhe, czyli ludem ze wzgórz bądź daoine sídh, czyli ludźmi ze wzgórz a również sluag sídhe, rzeszą ze wzgórz.
Rodowód
Sídhe obejmowało wiele istot nadprzyrodzonych w tym umarłych. I tak do sídhe zaliczano boskie plemię bogini Danu, od tej ostatniej zwane Tuatha Dé Danann, które po przegraniu walki z Milezjanami, przodkami Irlandczyków, wzięli we władanie krainy podziemne. W późniejszej tradycji sídhe, to także wróżki, banshee i inne istoty nadprzyrodzone, wywodzące się od dawnych bogów.
Miejsce występowania
Siedzibą sídhe były zaświaty. Przejścia do ich siedzib można było odnaleźć w świecie ludzi. Wyznaczały je wszelkie kurhany, ale także jaskinie i wody. Upatrywano ich także w megalitycznych grobowcach. Szczególnie w celtyckie święta, jak np. w Samhain, granice między światami były płynne. Określone sídhe mogły należeć do określonych sídhe, pełniących rolę władców. W niektórych znajdować się miały piękne pałace. Tak było w przypadku Tuatha Dé Danann siedzibą boga Dagdy, następnie przejętą przez jego syna Aongusa, był Brugh na Boínne, tożsamy z grobowcem megalitycznym z Newgrange w hrabstwie Meath. Z kolei do Midira należało Brí Leith, do Lira Fionnachaidh, do Bodba Dearga Bodb a Ogmie przypadał w udziale Airceltroi. Takim sídhe był także Cruachan.
Charakterystyka
Dla sídhe czas nie płynął. Mieszkańcy podziemnych krain cieszyli się więc nieśmiertelnością. Nie dotykała ich starość. Z reguły pozostawali niewidzialni dla ludzi. Jednakże, kiedy tym ostatnim, udało się dostać do zaświatowych siedzib, podejmowali takiego człowieka gościną i ucztą tak wspaniałą i czarującą, że bywało iż nigdy już powracał do świata żywych. Sídhe pojawiały się niekiedy na ziemi i ingerowały w sprawy ludzi. Można ich było spotkać zwłaszcza w święta, takie jak Samhain czy Beltaine.
Sídhe a Tuatha Dé Danann a wróżki i elfy
Późniejsze źródła łączą sídhe, w tym i Tuatha Dé Danann, z wróżkami oraz z nordyckimi elfami.
Literatura
- Gąssowski J., Mitologia Celtów, Warszawa 1987, vol. 8.
- Matthews J., i Matthews C., Mitologia Wysp Brytyjskich, 1997.
- Monaghan P., The Encyclopedia Of Celtic Mythology And Folklore, New York 2004.
- Botheroyd S., i Botheroyd P.F., Słownik mitologii celtyckiej, 1998.
- Kałużna-Ross J., Mitologie świata. Celtowie, Kraków 2007.
- Ó hÓgáin D., The Lore of Ireland. An Encyclopaedia of Myth Legend and Romance, Woodbridge 2006.
(aut. Izabela Ozga)
