Niflheim

LEKSYKON FANTASTYKI

fiction

[×] Niflheim (Bibliografia)

nic nie znaleziono

NIFLHEIM – w mitologii nordyckiej kraina lodu i zmarłych.

Nazwa

Niflheim ze staroislandzkiego Niflheimr, co oznacza Krainę Ciemności bądź Krainę Mgieł. Znany także jako Gnip, czyli Jaskinia, Hel od imienia bogini Hel, czy Gniphellir, co oznacza Jaskinię Hel a wreszcie Niflhel, czyli Mgły czy Ciemności Hel.

Rodowód

Niflheim, wraz z Muspellsheimem, istniał jeszcze przed powstaniem świata. Ta kraina wiecznego zimna i lodu, leżała na północ od pierwotnej otchłani zwanej Ginnungagap. Połączenie jej lodu i ognia Muspellsheimu dało początek pierwszym istotom żywym – olbrzymowi Ymirowi i krowie Audhumli. Po powstaniu świata Niflheim stał się krainą umarłych i lokalizowany był w podziemiach. Był więc jednym z trzech bądź dziewięciu, w zależności od tradycji przekazywanej przez Eddy, światów, stanowiących jeden z korzeni drzewa świata Yggdrasilla. W pierwszym przypadku w wymieniany obok Asgardu i krainy olbrzymów Jötunnheim. W drugim obok siedziby ludzi Midgardu, siedziby Asów Asgardu, królestwa Wanów Wanaheim, elfów Alfheim, krainy olbrzymów Muspellsheim (część Utgardu), Jötunnheim (część Utgardu) i Hrimthursheim (część Utgardu) i leżącego pod ziemią świat karłów Swartalfheimu.

Topografia Niflheimu

Niflheim dzielił się na dziewięć kręgów i leżał u jednego z trzech bądź dziewięciu korzeni drzewa świata Yggdrasilla. I to właśnie przy nim, w samym centrum Niflheimu, znajdowało się źródło Hvergelmir (Kipiący Kocioł), istniejące jeszcze powstaniem świata. To z niego wypływały zaświatowe rzeki określane wspólnym mianem Elivag. Ono też dało później początek wszystkim wodom świata i do niego wpadały krople rosy kapiące z Yggdrasilla. To wreszcie przy Yggdrasillu przyczaił się wąż Nidhögg, żywiący się ciałami umarłych i podgryzający korzenie kosmicznego drzewa. Była to również siedziba Grafwitnira (Grafoitnir, czyli Grobowy Wilk), prawęża i jego potwornego potomstwa. Przez Niflheim płynęła rzeka w której nurtach brodzili ludzie przeklęci, naznaczeni wilkołactwem, zbrodnią i krzywoprzysięstwem. Ich zwłoki rozrywa potworny wilk.

W Niflheimie znajduje się siedziba Hel, Olund, Pałac Smutku, czy też Pałac Rozpaczy o podłogach wyłożonych złotem. Znajduje się tam hala w której na łóżu Kor (Letarg) za zasłonami Blikande Boli (Lśniące Złorzeczenia) leży Hel, odziana w suknię zwaną Mdłością. Tam także znajduje się stół Hungr (Głód) a na nim leży nóż Surtr (Łaknienie).

Pod wpływem chrześcijaństwa powstało wyobrażenie, znajdujące się na północy, Nastrondu (Wybrzeża Trupów), gdzie pokutują grzesznicy, w obecnym i przyszłym, nowym świecie, wzniesionym na nowo po dniu końca świata, Ragnarök. Ów Nastrond zbudowany jest z ciał węży i nie dociera tam żadne światło.

Granice Niflheimu

Od świata ludzi, Midgardu, oddzielają Niflheim trzy rzeki – Slid, Gjöll (Hucząca) oraz Lepit. Slid pełna jest broni a dwie ostatnie wpadają na północy do krainy umarłych. Wejście do podziemi zwane jest Bramą Trupów. Za nią na rzece Gjöll (Huczącej) wznosił się złoty most, zwany Gjallarbru a na straży stała olbrzymka Modgud. Przejścia do krainy umarłych bronił również pies Garm i dziewięciogłowy olbrzym Hrimgrimnir.

Charakterystyka Niflheimu

Do Niflheimu trafiali ci, którzy zmarli inaczej niż z bronią w ręku. Umarli, który dostali się do Niflheimu, nie mogą stamtąd wrócić. Podróżowali do krainy umarłych żywi – bogowie Odyn i Hermod. Trafił tam również Baldr, który jednak powróci po dniu końca świata, Ragnarök. Niflheim pojawia się w micie o śmierci Baldra.

Niflheim a Ragnarök

Odpowiednikiem Niflheimu ma być po dniu końca świata, Ragnarök, Nastrond, miejsce pokuty grzeszników – wyobraźnie powstałe już pod wpływem chrześcijaństwa.

Niflheim w fantastyce

Pojawia się w grach fantasy.

Literatura

• Edda poetycka, BN, 1986.
• Sturlusson S., Edda Prozaiczna, Sandomierz 2007.
• Słupecki L.P., Mitologia skandynawska w epoce Wikingów, Kraków 2003.
• Sołtysiak A., Dziewiątka w kulturze Normanów, „Antropologia Religii”, 2003, t.3, s. 167–184.
• Sacha-Piekło M., Zaświaty i krainy mityczne, Kraków 1999.
• Szrejter A., Mitologia germańska, Warszawa 1997.
• A. M. Kempiński, Słownik mitologii ludów indoeuropejskich, Poznań 1993.
• Kempiński A.M., Ilustrowany leksykon mitologii wikingów, Poznań 2003.
• Turowska-Rawicz M., i Sypek R., Mitologie świata. Ludy skandynawskie, Warszawa 2007.
  • Kleczkowska K., Kiedy człowiek zmienia się w zwierzę. O pochodzeniu likantropii, „Maska”, 2011, t.11, s. 85–101.

(aut. Izabela Ozga)