Clifford D. Simak

Z encyklopediafantastyki.pl
Wersja J.piszczek (dyskusja | edycje) z dnia 21:07, 9 maj 2024
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania
Clifford D. Simak
Simak1.gif
Data i miejsce urodzenia 3 sierpnia,1904
Millville
Data i miejsce śmierci 25 kwietnia 1988
Narodowość USA
Ważne dzieła Stacja tranzytowa
Nagrody
Hugo, Nebula

, Grand Master

Simak ze statuetką Hugo za "Stację tranzytową"
Simak3.jpg

Clifford Donald Simak (1904-1988) pisarz amerykański, jeden z najsłynniejszych pisarzy science fiction i fantasy, chociaż przez całe skromne życie unikał rozgłosu wokół swo­jej osoby i właściwie niewiele można o nim po­wiedzieć. Był człowiekiem wychowanym na far­mie w stanie Wisconsin w duchu typowych ame­rykańskich zasad: uczciwości, religijności, posza­nowaniu praw; przez całe życie był im też wie­rny. Ukończył dziennikarstwo i całe życie praco­wał w zawodzie, wciąż dla tych samych gazet. Pisarstwem zajął się poważnie dopiero po prze­jściu na emeryturę, ale najlepsze teksty napisał w okresie, gdy był aktywny zawodowo. Ta sta­łość i przywiązanie do pewnych pryncypiów i zasad, pogodzenie się ze swoim miejscem w życiu, są bardzo widoczne w całej jego twór­czości.

Spis treści

Życie

Clifford D. Simak urodził się 3 sierpnia 1904 roku w stanie Wisconsin, tam też na farmie spę­dził dzieciństwo i młodość. Życie farmerskie, ze swoją prostotą, rytmem i jednostajnością, na za­wsze pozostały mu w pamięci. Większość boha­terów Simaka to właśnie farmerzy, małomias­teczkowi inteligenci, drobni przedsiębiorcy. Akcję swoich utworów często umieszczał w tak dobrze nam znanych z filmów Spielberga pejza­żach amerykańskiego Środkowego i Północnego Wschodu Ameryki- farmach pośród zielonych wzgórz, cichych i malowniczych miasteczkach, gdzie główna ulica kończy się drewnianym kościół­kiem, białych domach z dużymi werandami wy­chodzącymi na zadbany trawnik. W takiej właś­nie spokojnej, sielskiej atmosferze Simak wyras­tał, skończył college, a później studia dzienni­karskie. W latach 1929 – 1976 pracował jako reporter, głównie dla „Minneapolis Star” i „Tribune”, z którymi współpracował nieprzerwanie przez 36 lat. W gazetach tych zajmował się przeróżną tematyką, jego specjalnością były jednak artykuły popularnonaukowe. W 1967 ro­ku Akademia Nauk Minneapolis doceniła i nagrodziła jego wkład w popularyzację nauki (naj­bardziej znane książki Simaka w tej dziedzinie, to „Trilobite, Dinosaur and Man” – 1966, „The Solar System” -1963, „Prehistorie Man” – 1971).

Pisaniem fantastyki zajął się na serio dopiero pod koniec lat 60., ale zadebiutował znacz­nie wcześniej, bo w 1931 roku. Było to opowia­danie „The World of the Red Sun” opublikowa­ne w „Wonder Stories”. Nie był to zbyt udany debiut, toteż przez najbliższe 7 lat Simak napisał jeszcze tylko nowelę „The Creator”. Została opublikowana w 1935 roku (inny tytuł „Marvel Tales”), a w 1950 roku wydano ją w wydaniu zwartym jako pierwszą książkę Simaka. Te wczesne próby literackie traktowały głównie o podróżach w czasie – jednym z ulubionych te­matów CDS.

Simak, pomimo dość mizernych początków pisarskich, był postacią powszechnie znaną w pierwszym fandomie, za swoją działalność otrzymał w 1973 roku First Fandom Hall of Fa­me Award.

Do pisania wrócił w 1938 roku zachęcony przez Johna W. Campbella, który redagował wówczas „Astounding Science Fiction”. Były to początkowo tylko opowiadania, jak „Rule 18” czy „Reunion on Ganymede”. W tym czasie (1939) napisał swoją pierwszą powieść „Cosmic Engineers”. Opublikowano ją w tym samym roku w „Astounding”, jako książka ukazała się w 1950 roku. Była to typowa space opera wzoro­wana na radosnej i taśmowej twórczości E. E. Smitha czy Edmonda Hamiltona. Ta różnica pomiędzy napisaniem powieści a jej wydaniem książko­wym wynikała głównie stąd, że fantastykę za­częto wydawać w formie książkowej dopiero w latach 50. Do tej pory była ona domeną magazynów groszowych, ale tym zjawiskiem zajmiemy się na naszych łamach w nie­dalekiej przyszłości.

Na przełomie lat 30. i 40. Clifford Simak stał się jednym z najważniejszych auto­rów „Astounding”; częściowo była to zasługa trwającej właśnie wojny, większość autorów by­ła powołana do wojska, a ci co zostali musieli pisać za kilku (stąd też taki Henry Kuttner mu­siał pisać pod kilkunastoma pseudonimami). Pi­sarstwo Simaka nabrało wtedy charakterystycznego, rozpoznawalnego stylu. Była to fantastyka bardzo emocjonalna, nostalgiczna, opowiadająca o zwykłych, prostych ludziach, postawionych wobec niezwykłych problemów czy sytuacji. Opowiadania typu „Rim of the Deep” (1940), „Tools” (1942) czy „Hunch” (1943) świadczyły o rozwijającym się talencie autora.

Twórczość

Jednak pierwszym jego dojrzałym dziełem było „City” (Miasto) i jego kontynuacja „Huddling Places”. Jest to cały cykl opowiadań o niedalekiej przyszłości Ziemi, gdzie następuje masowy exodus ludzi z miast do wsi i powrót do prostego, farmerskiego sposobu życia; w zgodzie z naturą, choć nowoczesne technologie bar­dzo to życie ułatwiają i umilają. W miarę cyklu ludzie stopniowo opuszczają Zie­mię, udając się w gwiazdy, a na planecie zostają tylko rodziny Websterów i Jenkinsów. Pomaga im robot doskonały, który kontroluje ewolucję psów w istoty inteligentne, które przejmą kiedyś Ziemię w swoje władanie. „Miasto” ukazało się w formie książkowej w 1952 roku, rok później Simak otrzymał za nie World International Fan­tasy Award. Przez wielu krytyków i historyków sf jest uważane za najlepsze dzieło Simaka.

W 1950 roku Simak rozpoczął współpracę z „Galaxy Science Fiction”, gdzie w 1951 roku za­częto drukować w odcinkach jego nową powieść „Time and Again” (W pułapce czasu). To kla­syczna space opera oparta na temacie podróży w czasie i poruszająca się wokół spraw religii. Dla Simaka nie był to nigdy temat kontrowersji czy dyskusji – w jego utworach Bóg po prostu istnieje, niezależnie od tego, czy Ziemią władają ludzie, roboty czy inteligentne psy.

Równie interesującą jest następna powieść Si­maka „Ring Around the Sun”, w której pojawia się kilka charakterystycznych dla niego moty­wów: światy równoległe (a nawet ich cały ciąg), mutanci próbujący zawładnąć Ziemią poprzez zniszczenie światowej ekonomii; a chcą to uczy­nić poprzez sprzedaż niezwykle trwałych, właś­ciwie niezniszczalnych towarów.

Powoli Simakowym standardem stają się antymiejskie i prowiejskie teksty, podobne w stylu do opowiadania „Neighbors” (1954, „Sąsiedzi”). Sławi w nich sielankowy styl farmer­skiego życia, mało w nich brutalności i gwałtu, dużo zaś folkowego humoru. Jego bohaterowie, „dobrzy sąsiedzi”, to może niekoniecznie ludzie wykształceni i nowocześni, ale dzięki uczciwoś­ci, braterstwu, odwadze i chłopskiemu sprytowi potrafią wybrnąć z każdej sytuacji.

W latach 50. Simak napisał bardzo dużo opowiadań, które znalazły się w autorskich zbio­rach „Strangers in the Universe” (1956), „The Worlds of Clifford D. Simak” (1960), „Ali the Traps of Earth” (1962). Dwa najlepsze opowia­dania z tego okresu to „The Big Front Yard” (1958, „Wielkie frontowe podwórze”) i „A Death in the House” (1959, „Śmierć w do­mu”). W obu, prości farmerzy stają w obliczu obcych istot i następuje pierwszy kontakt. W pierwszym, handlarz antykami i „złota rącz­ka” do wszystkiego Hiriam Taine, znajduje we własnym obejściu wejście do innego świata. gdzie spotyka obce istoty, chętne do wymiany handlowej i kulturalnej. Ciepłe, nastrojowe opowiadanie, przepełnione wiarą w dobro ludzkiej natury. Drugie opowiadanie traktuje o podob nym temacie, a rozpoczyna się w bardzo typowy dla Simaka sposób: „Stary Mose Abrams zaganiał właśnie krowy z pastwiska, kiedy natknął się na obcego”. Zaraz potem następuje opis ob cej nam istoty, która jest ciężko chora i w domu Abramsa umiera. Ten, powodowany wiarą i wy chowaniem, robi jej ludzki pochówek. Sprawa staje się głośna, a Abrams nie może opędzić się od ciekawskich. I nie jest to ostatnia wizyta Obcego na farmie Mose’a.

Kilka z tych napisanych przez Simaka w latach 50. opowiadań, znalazło się w bardzo dobrej retrospektywnej antologii „Skirmish: Ilu Great Short Fiction” (1977).

Po 1960 roku Simak pisze mniej więcej jedną powieść rocznie, a te pierwsze to bodaj jego najlepsze książki, najbardziej dojrzałe i w pełni ujawniające jego talent. „Time Is the Simple Thing” (1961, Czas jest najprostszą rzeczą) to opowieść o ewolucji ludzkości. Korporacja Fishhooka ma monopol na jedyny możliwy dla ludzi sposób podróżowania w gwiazdy – wysyła tam umysły swoich badaczy. Shephard Blain w trakcie jednej z podróży napotyka superistotę, która wymienia z nim świadomość. Blain w obawie przed konsekwencjami, ucieka z korporacji i staje się najbardziej poszukiwanym człowiekiem na Ziemi. Nieoczekiwaną pomoc znajduje wśród społecznych wyrzutków – ludzi o paranormalnych zdolnościach. To oni okazują się ratunkiem i przyszłością ludzkości, a umysł Blaine’a wypełniony olbrzymią wiedzą pozwala ludziom wyruszyć w gwiazdy.

Równie znakomitą powieścią jest „They Valked Like Men” (1962, Transakcja), w której dziennikarz prowincjonalnej gazety, Parker 5raves, wpada na trop dziwacznej sprawy. Ktoś szybko okazuje się, że nieziemcy wykupują w mieście domy, fabryki, place. Proceder ten rozszerza się na cały kraj, a wkrótce świat. Bardzo ciekawa jest ta próba opisania innego rodzaju obcej inwazji, bezkrwawej, ale przez to niemniej groźnej.

Wreszcie w 1963 roku ukazuje się bodaj najlepsza powieść Simaka – „Way Station” (Stacja tranzytowa). Enoch Wallace, weteran wojny secesyjnej żyje już 124 lata i wciąż wygląda na trzydziestolatka. Mieszka w samotnie położonej armie, odległym sąsiadom nie wadzi, a jedynym człowiekiem, z którym od czasu do czasu rozmawia jest listonosz (czy raczej kolejni listolosze), który przynosi mu różne magazyny naukowe. Sąsiedzi nie są dociekliwi, jednak sprawą zaczyna się interesować CIA. Farma Walla­ch wygląda z zewnątrz zwyczajnie, za to wewnątrz… okazuje się stacją przesiadkową, jedną z wielu w galaktycznym systemie komunikacyjnym. Ze stacji obsługiwanej przez Enocha korzysta wiele ras, z kilkoma ich przedstawiciela gospodarz nawet się przyjaźni. Wallace prze­bywając w domu jest nieśmiertelny, starzeje się tylko o te chwile, które spędza na powietrzu. Świetna narracja, będąca jakby ukoronowaniem własnego stylu Simaka, dobre tempo i kilka świetnych pomysłów przyniosły tej książce na­grodę HUGO.

Następną książką była „Ali Flesh Is Grass” (1965, Z kwiecia powstaniesz), historia kon­taktu Ziemian z cywilizacją Kwiatów, które po­trafią otwierać bramy pomiędzy światami rów­noległymi, tworząc całe ich szeregi. Ziemia jest jednym z ogniw w takim łańcuchu planet, a przyciągnęła uwagę obcych ze względu na miłość, jaką ludzie darzą kwiaty. Bohaterem jest małomiasteczkowy inteligent, typowy – zda­niem Simaka – Amerykanin. Kolejna książka -”The Werewolf Principle” (1967, Zasada wilkołaka) – to powieść o człowieku, który powró­cił z kosmosu odmieniony. Poddano go tajemni­czej transformacji, w wyniku której dysponuje trzema osobowościami: ludzką, obcą – posiadają­cą nieograniczone zdolności paranormalne i wil­kołaka. Te trzy niezależne osobowości walczą o panowanie nad ciałem nieszczęśnika. W tym samym 1967 roku Simak napisał jeszcze inną po­wieść, „Why Call Them Back from Heaven?”.

„The Goblin Reservation” (1968, Rezerwat goblinów) to ostatnia powieść Simaka z nie­zwykle dlań płodnego i udanego literacko okre­su lat 60. Powoli wpadał bowiem w koleiny własnych schematów, a kolejne powieści zaczynają być kalkami poprzednich. „Rezerwat Gob­linów” z początku wydaje się nowatorski – na Ziemi żyją obok ludzi wszelkie inne istoty za­mieszkujące dawniej naszą planetę – wróżki, el­fy, trolle i gobliny, a nawet neandertalczyk, wszyscy sprowadzeni w teraźniejszość przez ba­dawcze wyprawy w czasie. Element zagadki tworzą tzw. Kołowcy, przedstawiciele obcej cy­wilizacji poszukującej w Rezerwacie tajemni­czego artefaktu. Mamy więc podróże w czasie, artefakt, wyprawę w gwiazdy i teleportację -wszystkie stałe motywy Simaka. Całość kończy typowa dlań sielanka z dolin Wisconsin. Ale po­jawiają się stwory rodem z fantasy – w latach 70. nastąpił boom na tę odmianę fantastyki i Simak zaczął odtąd pisać powieści science fiction na przemian z fantasy, choć te ostatnie ma­ją raczej charakter i wydźwięk humorystyczny.

Książki Clifforda Simaka napisane po roku 1970 nie są już tak dobre, tylko w niektórych po­jawiają się przebłyski dawnego talentu i humo­ru. Nadal pisze mniej więcej jedną książkę rocz­nie: „Destiny Doll” (1971), „Cemetery World” (1973, Cmentarna planeta), „Enchanted Pilgri­mage” (1975, Czarodziejska pielgrzymka), „Shakespeare’s Planet” (1976), „Mastodonia” (1978, Mastodonia), „Special Deliverance” (1982), „Where the Evil Dwells” (1982, Tam gdzie mieszka Zły), „Highway of Eternity” (1986). To była jego ostatnia powieść.

Grał w nich te same chwyty – podróże w czasie, teleportacje do gwiazd, bramy do innych fiatów tuż za wychodkiem i obcy, którzy wzięli się by zawładnąć Ziemią, jak biały czło­nek Afryką – rzucając nam perkalowe naszyjniki i inne tanie błyskotki w zamian za ziemię nieruchomości. Dobroduszność i prostota Sima-a spowodowała, że w jego książkach obcy nigdy nie mają wyglądu i charakteru krwiożerczych bestii, raczej są pierwowzorami spielbergowskiego E. T.

W tym czasie pojawiały się tytuły, które przypominały dawnego, dobrego Simaka. A Choice of Gods” (1972) to opowieść powtarzająca powyższe schematy: opustoszały świat, mądry i rozważny człowiek, nawiedzony dom i teleportacja, ale podane jeszcze raz w lek­ki, zabarwiony nostalgią sposób. „A Heritage of Stars” (1977) to wizja posttechnologicznego spo­łeczeństwa, pochwała życia w zgodzie z naturą. „The Fellowship of the Talisman” (1978, Bractwo Talizmanu), „The Visitors” (1980) oraz „Project Pope” (1981, Projekt Papież) kończą wykaz lepszych książek Simaka.

Twórczość farmera z Wisconsin była wielo­krotnie nagradzana: HUGO Award otrzymał za „Wielkie frontowe podwórze” (1959, nowela), „Stację tranzytową” (1964, powieść) i „Gro­tę Tańczących Jeleni” (1981, opowiadanie). NEBULA Award przyznano mu za „Grotę Tańczą­cych Jeleni” (1980), a w 1976 uhonorowano go bardzo prestiżową Nebula Grand Master Award. Pod koniec życia otrzymał jeszcze Bram Stoker Award (1988).

Clifford D. Simak zmarł 25 kwietnia 1988 ro­ku.

City

cykl Miasto

  • City (1944) opowiadanie - Miasto Miasto
  • Huddling Place (1944) opowiadanie - Rojowisko Miasto
  • Census (1944) opowiadanie - Spis ludności Miasto
  • Desertion (1944) opowiadanie - Dezercja lub Ucieczka Miasto, Droga do science fiction 3
  • Paradise (1946) opowiadanie - Raj Miasto
  • Hobbies (1946) opowiadanie - Rozrywki Miasto
  • Aesop (1947) opowiadanie - Ezop Miasto
  • The Simple Way (1951) opowiadanie inny tytuł: Trouble With Ants (1982) - Prosty sposób Miasto
  • City (1952) zbiór opowiadań Miasto
  • Editor's Preface (1954) opowiadanie - Od wydawcy Miasto
  • Notes on the Eighth Tale (1954) opowiadanie - Komentarz do ósmej opowieści Miasto
  • Notes on the First Tale (1954) opowiadanie Komentarz do pierwszej opowieści Miasto
  • Notes on the Second Tale (1954) opowiadanie - Komentarz do drugiej opowieści Miasto
  • Notes on the Third Tale (1954) opowiadanie - Komentarz do trzeciej opowieści Miasto
  • Notes on the Fourth Tale (1954) opowiadanie - Komentarz do czwartej opowieści Miasto
  • Notes on the Fifth Tale (1954) opowiadanie - Komentarz do piątej opowieści Miasto
  • Notes on the Sixth Tale (1954) opowiadanie - Komentarz do szóstej opowieści Miasto
  • Notes on the Seventh Tale (1954) opowiadanie - Komentarz do siódmej opowieści Miasto
  • Epilog (1973) opowiadanie - Epilog Miasto

The Stories of Clifford D. Simak - zbiory opowiadań

  • Eternity Lost (2005)
  • Physician to the Universe (2006)

Powieści

Zbiory opowiadań

  • Strangers in the Universe (1956)
  • The Worlds of Clifford Simak (1960)
  • Aliens for Neighbours (1961)
  • All the Traps of Earth and Other Stories (1962)
  • Other Worlds of Clifford Simak (1962)
  • The Night of the Puudly (1964)
  • Worlds Without End (1964)
  • Best Science Fiction Stories of Clifford D. Simak (1967)
  • So Bright the Vision (1968)
  • The Best of Clifford D. Simak (1975)
  • Skirmish: The Great Short Fiction of Clifford D.Simak (1977)
  • Les Epaves de Tycho (1978)
  • Une Chasse Dangereuse (1978)
  • Escarmouche (1979)
  • Des Souris et des Robots (1981)
  • La Croisade de L'Idiot (1983)
  • Le Livre d'Or de la Science-Fiction: Clifford D. Simak (1985)
  • Brother and Other Stories (1986)
  • The Marathon Photograph and Other Stories (1986)
  • Off-Planet (1988)
  • The Autumn Land and Other Stories (1990)
  • Immigrant and Other Stories (1991)
  • The Creator and Other Stories (1993)
  • Over the River and Through the Woods (1996)
  • The Civilisation Game and Other Stories (1997)
  • Impossible Things: Four Classic Tales (2010)
  • Hellhounds of the Cosmos and Other Tales from the Fourth Dimension (2011)
  • polskie zbiory:
  1. Światy Clifforda Simaka klubówka
  2. Nowe światy Clifforda Simaka klubówka
  3. Ludojad
  4. Wielkie frontowe podwórze
  5. Emigrant - klubówka

Omnibusy

  • Cosmic Manhunt / Ring Around the Sun (1954) z L. Sprague de Camp
  • Bring Back Yesterday / The Trouble With Tycho (1961) z A. Bertram Chandler
  • The Man Who Saw Tomorrow / So Bright the Vision (1968) z Jeff Sutton
  • Empire: With Hellhounds of the Cosmos! (2010)

Zredagowane antologie

  • 6 Nebula Award Stories Six (1971)
  • Worlds Without End / The Lavender Vine of Death (2011) z Don Wilcox
  • Full Cycle & It Was the Day of the Robot (2012) z Frank Belknap Long

Nonfiction

  • The Solar System, our New Front Yard (1962)

Opowiadania

Cytaty

  • "Jeśli jesteś singlem, jesteś całkowicie wolna. Jeśli jesteś mężatką, jesteś całkowicie zobowiązana. Jeśli jesteś mężatką i coś zaczyna cię swędzieć, masz wolny wybór - albo nią pozostajesz i niczego nie drapiesz, albo albo rzucasz małżeństwo w cholerę i drapiesz do woli. Jeśli jesteś singlem, szanujesz więzy małżeńskie. (...) chodzi o to, że nie depczesz dla kaprysu cudzych ogrodów". [Theodore Sturgeon: Dziewczyna z bebechami z żelaza].

Clifford D. Simak "Wielka księga ekstremalnego SF, tom 2"

  • "Czas upływa zaskakująco szybko, gdy trzeba zdążyć". [Jerry Oltion - Nażarci].

Clifford D. Simak "Wielka księga ekstremalnego SF, tom 2"

Źródło „https://encyklopediafantastyki.pl/index.php?title=Clifford_D._Simak&oldid=111263”
Osobiste
Przestrzenie nazw
Warianty
Działania
Nawigacja
Narzędzia
Pomoc
Szablony