Arkadij i Borys Strugaccy
Arkadij i Borys Strugaccy | |
![]() | |
Narodowość | Rosja |
Ważne dzieła | Świat Południa |
Nagrody | |
Aelita, EoroCon | |
Strona domowa |
Arkadij i Borys Strugaccy. Znani rosyjscy prozaicy, scenarzyści, bez wątpienia najważniejsi autorzy radzieckiej sf i najbardziej znani za granicą radzieccy pisarze-fantaści. Do początku lat dziewięćdziesiątych XX stulecia w 27 krajach ukazały się 321 wydania ich książek. Klasycy współczesnej sf, wpływu których na jej rozwój, przede wszystkim w ZSRR, nie sposób przecenić.
Arkadij Strugacki urodził się 28 sierpnia 1925 r. w Batumi, potem mieszkał w Leningradzie. Ojciec był historykiem sztuki, matka – nauczycielką. W końcu stycznia 1942 r. razem z ojcem ewakuował się z oblężonego Leningradu; cudem przeżył, jedyny z całego wagonu. W 1943 r. rozpoczął naukę w moskiewskiej wojskowej wyższej szkole języków obcych, którą ukończył w 1949 r. ze specjalnością tłumacza z języków angielskiego i japońskiego. Służył jako tłumacz na Dalekim Wschodzie, został zdemobilizowany w roku 1955. Pracował jako redaktor w prasie, potem w wydawnictwach książkowych. Zmarł 12 października 1991 r.
Borys Strugacki urodził się 15 kwietnia 1933 r. w Leningradzie. Studiował na wydziale mechaniczno-matematycznym uniwersytetu leningradzkiego, który ukończył z dyplomem astronoma. Jakiś czas pracował w obserwatorium astronomicznym w Pułkowie, od 1960 utrzymuje się wyłącznie z pisania. Publikował przede wszystkim wspólnie z bratem, wspólnie z nim tłumaczył także amerykańską sf. Kierował seminarium młodych fantastów przy związku pisarzy Sankt Petersburga. Mieszkał w Sankt Petersburgu, gdzie zmarł 19 listopada 2012 r.
Strugaccy stali się znani po publikacji pierwszych opowiadań, zachowujących co prawda cechy charakterystyczne dla hard sf, odróżniających się jednak od innych utworów publikowanych w tamtych czasach zainteresowaniem psychologią ich bohaterów - „Шесть спичек” („Sześć zapałek”, 1959), „Испытание СКИБР” („Próba cybkora”, 1960), „Частные предположения” (1960) i wielu innych; większość z nich weszła w skład zbioru „Шесть спичек” (1960).
W szeregu wczesnych opowiadań Strugaccy z sukcesem wypróbowali metodę konstruowania własnej historii przyszłości – pierwszej i jednocześnie niedoścignionej w radzieckiej sf. W odróżnieniu od innych twórców tego rodzaju systemów (Robert A. Heinlein, Poul Anderson, Larry Niven), bliska przyszłość nie miała początkowo dokładnie określonego schematu czasowego, za to większa uwaga poświęcona została stworzeniu postaci, przechodzących z książki do książki i wspominanych epizodycznie. W rezultacie oddzielne fragmenty ułożyły się z czasem w barwną, wewnętrznie ewoluującą mozaikę – obraz jednego z najbardziej znaczących światów sf w literaturze rosyjskiej.
Wielokrotnie nagradzani (poniższy spis nagród nie jest pełen). Pierwszą nagrodę otrzymali w roku 1959 za powieść „Страна багровых туч” („W krainie purpurowych obłoków”); było to trzecie nagroda w konkursie na najlepszą książkę o nauce i technice dla uczniów, organizowanym przez Ministerstwo Oświaty (pierwsze miejsce w tym samym konkursie zdobyła „Туманность Андромеды”, („Mgławica Andromedy") Iwana Jefremowa.
Poniżej znaleźć można zestawienie utworów sygnowanych przez obu braci. Bibliografie utworów napisanych przez każdego z nich oddzielnie znajdują się na indywidualnych stronach Arkadija Strugackiego i Borysa Strugackiego.
Spis treści |
Bibliografia
Historia Przyszłości - Cykl Przedpołudniowy
Cykl Przedpołudniowy
- Spontannyj rieflieks, 1958, Odruch samorzutny Biały stożek Ałaidu
- Szest spiczek, 1959, Sześć zapałek Biały stożek Ałaidu, Literatura Radziecka 05/1968, Problemy 10 (355) 1975, Maszyna życzeń
- Czriezwiczajnoje proisszestwije, 1960, Stan alarmowy Kroki w nieznane tom 1, Klasyka radzieckiej fantastyki, Maszyna życzeń
- Strana bagrowych tucz, 1959 W krainie purpurowych obłoków
- Piesczanaja goriaczka, 1990 Gorączka piaskowa Maszyna życzeń
- Put' na Amaltieju, 1960, Droga na Amalteę Droga na Amalteę, Lot na Amalteę Lot na Amalteę. Stażyści
- Stażiory, 1962, Stażyści Lot na Amalteę. Stażyści
- Prołog, Prolog Lot na Amalteę. Stażyści
- Mirza-Czarlie. Russkij malczik, Mirza-Charle, rosyjski chłopiec Lot na Amalteę. Stażyści
- Mirza-Czarlie. Gostinica, trista szestoj nomier, Mirza-Charle. Hotel, pokój 306 Lot na Amalteę. Stażyści
- Mars. Astronomy, Mars. Astronomowie Lot na Amalteę. Stażyści
- Mars. Staraja baza, Mars. Stara baza Z zewnątrz, Lot na Amalteę. Stażyści
- "Tachmasib". Gienieralnyj inspiektor i drugije, "Tachmasib". Generalny inspektor i inni Lot na Amalteę. Stażyści
- Mars. Obława, Mars. Obława Fenix 11 (47) 1995, Z zewnątrz, Lot na Amalteę. Stażyści
- "Tachmasib". Polza instrukcij, "Tachmasib". Pożytek z instrukcji Lot na Amalteę. Stażyści
- Ejnomija. Smiert'-płanietcziki, Eunomia. Niszczyciele planet lub Eunomia. Kosmogonisci Galaktyka I, Lot na Amalteę. Stażyści
- Bambierga. Niszczije duchom, Bamberga. Ubodzy duchem Lot na Amalteę. Stażyści
- "Tachmasib". Gigantskaja fluktuacija, Gigantyczne zakłócenie Młody Technik 01 (198) 1965 lub "Tachmasib". Gigantyczna fluktuacja Lot na Amalteę. Stażyści
- Diona. Na czetwierien'kach, Diona. Na czworaka Lot na Amalteę. Stażyści
- "Kolco-1". Bałłada ob odnonogom priszelce, "Pierścień 1". Ballada o jednonogim kosmicie Lot na Amalteę. Stażyści
- "Kolco-1". Dołżien żit', "Pierscień 1". Powinien żyć Lot na Amalteę. Stażyści
- Epiłog, Epilog Lot na Amalteę. Stażyści
- Chiszcznyje wieszczi wieka, 1965, Drapieżność naszego wieku
- Ispytanije "SKIBR", 1959, Próba cybkora Z zewnątrz, Maszyna życzeń
- Czastnyje priedpołożienija, 1959, Indywidualne hipotezy Alfa Eridana, Formuła nieśmiertelności, Maszyna życzeń
- Zabytyj ekspierimient, 1959, Zapomniany eksperyment Z zewnątrz, Maszyna życzeń
Historia Przyszłości - Świat Południa
cykl Świat Południa
- Połdien, XXII wiek, Południe, XXII wiek
- Poczti takije że Prawie tacy sami
- Nocz na Marsie, 1960, Noc na Marsie Fenix 11 (47) 1995, Z zewnątrz, Południe, XXII wiek, Maszyna życzeń
- Poczti takije że, 1960, Prawie tacy sami Południe, XXII wiek, Maszyna życzeń
- Wozwraszczenije Powrót
- Pieriestarok, 1961, Antyk Południe, XXII wiek
- Złoumyszlienniki, 1962, Obwiesie Południe, XXII wiek
- Chronika, 1961, Kronika Południe, XXII wiek
- Dwoje s "Tajmyra", 1961, Dwóch z Tajmyra Południe, XXII wiek
- Samodwiżuszczijesja dorogi, 1961, Ruchome drogi Południe, XXII wiek
- Skatiert-samobranka, 1961 Stoliczku, nakryj się Maszyna życzeń
- Wozwraszczenije, 1961, Powrót Południe, XXII wiek
- Błagoustrojennaja płanieta, Dobrze urządzona planeta
- Tomlienije ducha, 1962, Duchowa udręka Południe, XXII wiek
- Diesantniki, 1961, Desantowcy Południe, XXII wiek, Maszyna życzeń
- Głubokij poisk, 1960, Głębinowy zwiad Południe, XXII wiek, Maszyna życzeń
- Zagadka zadniej nogi, 1961, Zagadka tylnej nogi Południe, XXII wiek, Maszyna życzeń
- Swieczi pieried pultom, 1961, Świece przed pulpitem Południe, XXII wiek
- Jestiestwoznanije w mirie duchow, 1962, Przyrodoznawstwo w świecie duchów Południe, XXII wiek
- O stranstwujuszczich i putieszestwujuszczich, 1963, O wędrowcach i podróżnikach W pogoni za wężem morskim, Ludzie i gwiazdy, Maszyna życzeńO podróżujących i pielgrzymujących Południe, XXII wiek,
- Błagoustrojennaja płanieta, 1961, Wspaniale urządzona planeta Ostatni z Atlantydy, Maszyna życzeńDobrze urządzona planeta Południe, XXII wiek
- Kakimi wy budietie, Jacy będziecie
- Porażienije, 1959, Biały stożek Ałaidu Biały stożek Ałaidu, Klęska Południe, XXII wiek, Maszyna życzeń
- Swidanije, 1961, Spotkanie Kroki w nieznane tom 1, Galaktyka I Południe, XXII wiek
- Kakimi wy budietie, 1961, Jacy będziecie Południe, XXII wiek, Maszyna życzeń
- Poczti takije że Prawie tacy sami
- Mobi Dik, 1962 Moby Dick Maszyna życzeń
- Biespokojstwo (pierwsza wersja mikropowieści "Ulitka na skłonie"), 1990, Niepokój Wywrócony świat i inne utwory
- Popytka k biegstwu, 1962, Próba ucieczki Daleka Tęcza, O przyjaźni prawdziwej. Próba ucieczki
- Daliokaja Raduga, 1963, Daleka Tęcza Daleka Tęcza
- Biednyje złyje liudi, 1990, Biedni źli ludzie Z zewnątrz
- Trudno byt' bogom, 1964, Trudno być bogiem, Piknik na skraju drogi i inne utwory
- Obitajemyj ostrow, 1969, Przenicowany świat fragment pt. Zamieszkała wyspa Nurt 11 (127) 1975, Wywrócony świat Wywrócony świat i inne utwory
- Małysz, 1971, Koniec akcji "Arka", inny tytuł: Koniec eksperymentu "Arka"
- Żuk w murawiejnikie, 1980, Żuk w mrowisku, Żuk w mrowisku Wywrócony świat i inne utwory
- Parien' iz prieispodniej, 1974, Przyjaciel z piekła
- Wołny gasiat wietier, 1986, - Fale tłumią wiatr Kraj Rad 01 1986 - Kraj Rad 20 1986, Fantastyka 05 (56) 1987 - Fantastyka 07 (58) 1987, Wywrócony świat i inne utwory. Fale tłumią wiatr
- Biełyj Fierz, 2008
INBADCZAM
cykl INBADCZAM
- Poniedielnik naczinajetsia w subbotu, 1965, Poniedziałek zaczyna się w sobotę, Piknik na skraju drogi i inne utwory
- Skazka o Trojkie - 2, 1968, Bajka o Trójce
- Skazka o Trojkie - 1, 1987 - Bajka o Trójce Miasto skazane i inne utwory
- Skazka o Trojkie - 0, 2005
Powieści
- Piknik na oboczinie, 1972, Piknik na skraju drogi, Piknik na skraju drogi. Las, Piknik na skraju drogi i inne utwory
- Otjagoszczennyje złom, ili sorok liet spustia, 1988, Niedoskonali, Obarczeni złem Miasto skazane i inne utwory
- Grad obrecennyj, 1989, Miasto skazane, Miasto skazane Miasto skazane i inne utwory
- Chromaja sud'ba, 1989, Kulawy los, Kulawy los Miasto skazane i inne utwory
- Chromaja sud'ba, 1986, Kulawy los Literatura na świecie 03/1988
- Gadkije liebiedi, 1972, - Pora deszczów Fantastyka 01 (76) 1989 - Fantastyka 04 (79) 1989, Pora deszczów
Omnibusy
- Piknik na skraju drogi i inne utwory 2021 oryginalny polski wybór powieści
- Wywrócony świat i inne utwory 2022 oryginalny polski wybór powieści
- Miasto skazane i inne utwory 2024 oryginalny polski wybór powieści
Mikropowieści
- Izwnie, 1960, Z zewnątrz, fragm. jako Przybysze Problemy 04 (361) 1976, Literatura Radziecka 01/1982, Z zewnątrz
- Ulitka na skłonie. Kandid, 1966, Las Piknik na skraju drogi. Las, Problemy 12 (369) 1976 fragment powieści
- Wtoroje naszestwije Marsjan, 1967, Drugi najazd Marsjan lub Druga inwazja Marsjan Trudno być bogiem. Drugi najazd Marsjan, Problemy 11 (332) 1973, Problemy 12 (333) 1973, Problemy 01 (334) 1974
- Ulitka na skłonie. Pieriec, 1966
- Otiel "U Pogibszego Alpinista", 1970, Sprawa zabójstwa, inny tytuł: Hotel Pod Poległym Alpinistą
- Gadkije liebiedi, 1972, Pora deszczów
- Ulitka na skłonie, 1972, Ślimak na zboczu, Piknik na skraju drogi i inne utwory
- Za milliard liet do konca swieta, 1977, Miliard lat przed końcem świata, Piknik na skraju drogi i inne utwory
- Powiest' o drużbie i niedrużbie, 1980, Bajka o przyjaźni i nieprzyjaźni lub O przyjaźni prawdziwej Literatura Radziecka 12 (474) 1988, O przyjaźni prawdziwej. Próba ucieczki.
- Chromaja sud'ba, 1986
- Ekspiedicija na siewier (fragment powieści Grad obrecennyj), 1987
Zbiory opowiadań
- Шесть спичек (1960)
- Z zewnątrz - polski wybór oryginalny
- Maszyna życzeń polski wybór oryginalny
Opowiadania
- Czełowiek iz Pasifidy, 1962 - Człowiek z Pacyfidy Maszyna życzeń
- Adarwinizm, 1963
- Sujeta wokrug diwana, 1964 (fragm. Poniedielnik naczinajetsia w subbotu)
- Pierwyje liudi na pierwom płotu, 1968, Latający koczownicy Z zewnątrz
- Igra (fragment powieści Grad obrecennyj), 1987, Gra Kultura 16 1988 lub Czerwony gmach Z zewnątrz
- W nasze intieriesnoje wriemia, 1993, W naszych ciekawych czasach Z zewnątrz
- Improwizator, 2005
- Maszina wriemieni, 2005
- Prezidium ESM, 2005 - Prezydium SRG Maszyna życzeń
- Triezwyj um, 2005
- K woprosu o ciklotacji, 2008 - W kwestii cyklotacji Maszyna życzeń
Sztuki
- Żidy goroda Pitiera, ili niewiesiełyje biesiedy pri swieczach, 1990, Żydzi miasta Petersburga Dialog 04/1992
- Biez orużija, 1991
Scenariusze
- Diewiataja płanieta Taji, 1964
- Maszina żełanij, 1981, Maszyna życzeń Kwazar 01 (13) 1983 (cz. I) i Kwazar 03 (15) 1983 (cz. II), Literatura Radziecka 2/1984, Maszyna życzeń, Maszyna pragnień Fikcje i Fakty ?/1984
- Piat łożek eliksira, 1985, Pięć łyżek eliksiru Literatura Radziecka 12/1986
- Dien' zatmienija, 1987
- Tucza, 1987
- Żuk w murawiejnikie, 1989
- Stalker, 1990
- Czarodiei, 1990, pierwszy wariant
- Dieło ob ubijstwie, 1990
- Maszina żełanij, 1993, Maszyna życzeń Maszyna życzeń pierwszy wariant Stalkera
- Czarodiei, 2005, wariant ostateczny
- Ekipaż "Skifa", 2005
- Ubijstwo w otielie "U Alieka Snewara", 2006
- Wiedma, 2008
Utwory niezakończone
- Bez powiazki, 2005
- Dacznoje proisszestwije, 2005
- Okno, 2005
- Biełyj Fierz, 2008
- Rodiłsja zawtra (God rożdienija 2017), 2008
Nagrody i nominacje
- John W. Campbell Memorial Award, nominacja (1978): Piknik na skraju drogi, Bajka o Trójce
- Aelita (1981): Żuk w mrowisku
- Wielikoje Kolco, powieść (1986): Fale tłumią wiatr
- Wielikoje Kolco, powieść (1987): Pora deszczów
- Wielikoje Kolco, powieść (1988): Ślimak na zboczu
- Wielikoje Kolco, powieść, nominacja (1988): Niedoskonali
- Wielikoje Kolco, powieść (1989): Miasto skazane
- Biełajewskaja Priemja (1990): Miasto skazane
- Intierpresscon, opowiadanie (2009): Wiedma
Linki zewnętrzne
- Recenzja XI tomu Dzieł Zebranych Strugackich
- Wywiad z Borysem Strugackim
- Rosyjska biografia i bibliografia Strugackich
Cytaty
- "Dla uczonych wszystko jest jasne - nie należy mnożyć zbytecznych bytów bez bezwzględnej konieczności. Ale my nie jesteśmy uczonymi. Pomyłka uczonego to w ostatecznym rachunku jego prywatna sprawa. A my nie możemy się mylić. Wolno nam zyskać opinię obskurantów, mistyków, zabobonnych kretynów. Jednego nam nigdy nie wybaczą - jeśli nie docenimy niebezpieczeństwa. I jeśli w naszym domu zapachniało siarką, nie mamy po prostu prawa dyskutować o molekularnych fluktuacjach - mamy obowiązek założyć, że gdzieś opodal pojawił się diabeł z rogami, i przedsięwziąć odpowiednie środki do zorganizowania wody święconej włącznie, i to w skali przemysłowej [Ekscelencja]".
Arkadij i Borys Strugaccy "Żuk w mrowisku"