Kurt Vonnegut
Kurt Vonnegut | |
![]() | |
Data i miejsce urodzenia | 11 listopada,1922 Indianapolis |
Data i miejsce śmierci | 11 kwietnia 2007 Nowy Jork |
Narodowość | USA |
Ważne dzieła | Śniadanie mistrzów |
Strona domowa |
Kurt Vonnegut ( - ) amerykański pisarz, publicysta, urodził się w 1922 roku w Indianapolis jako syn niemieckich emigrantów: Kurta Vonneguta St. i Edith Lieber. Vonnegut uczęszczał do Orchard School, Shortridge High School, gdzie pisał do szkolnej gazety ‘The Shortridge Echo’. W 1940 r. przyjęto go na chemię na Uniwersytecie Cornella, w 1942 r. opuścił uniwersytet, nie ukończywszy go.
W 1943 r. Vonnegut wstąpił do wojska i został oddelegowany na studia do Instytutu Technologii w Carnegie, a następnie na Uniwersytet w Tennesee, po czym wysłano go na front do Europy. Słuzył w 106. dywizji piechoty. W grudnia 1944, w czasie ofensywy niemieckiej w Ardenach został wzięty do niemieckiej niewoli i osadzony w Dreźnie, gdzie za dnia pracował przy produkcji syropu słodowego dla kobiet w ciąży, a nocą był przetrzymywany w podziemiach starej rzeźni. 13 lutego 1945 przeżył bombardowanie miasta przez aliantów. Wydarzenie to stało się główną inspiracją dla jego powieści - Rzeźnia numer pięć. Kilka miesięcy później Armia Czerwona wyzwoliła Vonneguta z niewoli, po czym pisarz wrócił do Stanów i został odznaczony orderem Purple Heart.
Po powrocie do USA Vonnegut poślubił Jane Marie Cox i podjął studia antropologiczne na Uniwersytecie Chicago. Jego praca dyplomowa na temat „Fluctuations Between Good and Evil in Simple Tale” została odrzucona przez komisję uniwersytecką. Tytuł przyznano mu dopiero w 1971 r. za powieść Kocia kołyska. W czasie studiów pracował jako reporter kryminalny. W maju 1947 r. urodził się jego pierwszy syn – Mark, pisarz przeniósł się do Schenectady, gdzie podjął pracę w dziale public relations w firmie General Electric, w której jego brat Bernard pracował jako naukowiec. W latach 50. Vonnegut zaczął publikować swoje pierwsze opowiadania, m.in. w magazynie Collier’s, a zyski z publikacji pozwoliły mu w 1950 r. porzucić pracę w GE, by przenieść się do Cape Cod i pracować wyłącznie jako wolny strzelec. Pierwszą powieść, zatytułowaną Pianola, wydał w 1952 r. i mimo że jego uznanie w środowisku literackim wciąż rosło, pisarz był zmuszony do szukania alternatywnych źródeł dochodu. Pracował między innymi na stanowiskach nauczyciela angielskiego czy copywritera. Otworzył również pierwszy w USA salon Saaba. W 1957 r. zmarła na raka siostra pisarza, dwa dni po śmierci swojego męża. W wyniku tej tragedii czwórka ich dzieci została osierocona. Vonnegut i jego żona zaadoptowali najstarszą trójkę (mimo że mieli już troje własnych dzieci).
Od 1965 r. wykładał w Hopefield School, a w latach 1965-1971 prowadził warsztaty pisarskie na uniwersytetach Iowa i Harvarda.
Vonnegut znany był ze swoich kontrowersyjnych przekonań, których nie bał się wyrażać. Wyznawał poglądy lewicowe, był przeciwny wojnie i łamaniu praw obywatelskich. Sam siebie określał jako humanistę i socjalistę. W 1968 r. podpisał ‘Writers and Editors War Tax Protest’, w którym deklarowano zaprzestanie płacenia podatków w proteście przeciwko wojnie w Wietnamie. W licznych wywiadach i artykułach krytycznie wypowiadał się na temat polityki George'a W. Busha i sprzeciwiał się wojnie w Iraku. Był członkiem American Civil Liberties Union, amerykańskiej organizacji broniącej wolności obywatelskich.
Vonnegut bezustannie bawił się formą, prowokował czytelnika, wciągał go w literackie pułapki i kpił z niego. Swoje powieści ozdabiał czasem własnoręcznie wykonanymi, prymitywnymi rysunkami, np. słynną "dziurą w zadku" w powieści Śniadanie mistrzów. Wiele z jego powieści składa się z licznych, króciutkich rozdziałów, podobnie jak u Julio Cortázara. Forma i styl Kociej kołyski nawiązuje wręcz do Biblii, a autor opisuje w niej nawet zasady fikcyjnej religii, zwanej bokononizmem.
Istotnym nurtem w twórczości Vonneguta był surrealizm. Powieści jego były pełne dziwacznych postaci, groteskowych, makabrycznych i onirycznych wydarzeń. Pisarz fascynował się science fiction, co najwyraźniej zaznaczył w powieści Syreny z Tytana i pisarskiej kreacji swojego alter ego – Kilgore'a Trouta.
Swoje utwory podpisywał Kurt Vonnegut Jr lub Kurt Vonnegut.
Spis treści |
Powieści
- Player Piano (1952) inny tytuł: Utopia 14 (1954) Pianola
- The Sirens of Titan (1959) Syreny z Tytana
- Mother Night (1962) Matka noc
- Cat's Cradle (1963) Kocia kołyska
- God Bless You, Mr. Rosewater (1965) Niech pana Bóg błogosławi, panie Rosewater
- Slaughterhouse-Five (1969) Rzeźnia numer pięć
- Between Time and Timbuktu or Prometheus-5 (1972)
- Breakfast of Champions (1973) Śniadanie mistrzów
- Slapstick (1976) Slapstick
- Slapstick or Lonesome No More! (1977) Slapstick albo nigdy więcej samotności
- Jailbird (1979) Recydywista
- Deadeye Dick (1982) Rysio Snajper
- Galapagos (1985) Galapagos
- Bluebeard (1987) Sinobrody
- Hocus Pocus (1990) Hokus Pokus
- Timequake (1997) Trzęsienie czasu
Zbiory opowiadań
- Canary in a Cat House (1961)
- Welcome to the Monkey House (1968) Witajcie w małpiarni
- Bagombo Snuff Box (1999) Tabakiera z Bagombo
- God Bless You, Dr. Kevorkian (1999) Niech pana Bóg błogosławi doktorze Kevorkian
- Suche Traum, biete mich (2001)
- Armageddon in Retrospect (2008) Armagedon w retrospektywie
- Look at the Birdie: Unpublished Short Fiction (2009) Popatrz na ptaszka
- While Mortals Sleep: Unpublished Short Fiction (2011)
- Complete Stories (2017) Opowiadania wszystkie 2018
Omnibusy
- Slaughterhouse-Five / The Sirens of Titan / Player Piano / Cat's Cradle / Breakfast of Champions / Mother Night (1980)
- Kurt Vonnegut: Novels & Stories, 1963-1973 (2011)
- Kurt Vonnegut: Novels & Stories 1950-1962 (2012)
Chapterbooks
- You've Never Been to Barnstable? (1966)
- 2 B R 0 2 B (2007)
- The Big Trip Up Yonder (2009)
Nonfiction
- Wampeters, Foma & Granfalloons (1974) Wampetery, foma i granfalony
- Palm Sunday (1981) inny tytuł: Palm Sunday: An Autobiographical Collage (1981) Niedziela Palmowa
- Nothing Is Lost Save Honor (1985)
- Fates Worse Than Death (1991) Losy gorsze od śmierci
- A Man Without a Country (2005) Człowiek bez ojczyzny
- Slaughterhouse-Five: Critical Insights (2010)
- Kurt Vonnegut: The Last Interview and Other Conversations (2011)
Inna twórczość
- Happy Birthday, Wanda June (1973) W dniu urodzin Wandy June
Opowiadania
- The Report on the Barnhouse Effect (1950) Raport w sprawie efektu Barnhouse'a, Wizje dla ubogich 6: Dziennik Róży, Witajcie w małpiarni, Opowiadania wszystkie
- Thanasphere (1950) Thanasfera Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- EPICAC (1950) Epicac, Witajcie w małpiarni, Opowiadania wszystkie
- More Stately Mansions (1951) Stylowe wnętrze Witajcie w małpiarni, Opowiadania wszystkie
- All the King's Horses (1951) Szach królowi Witajcie w małpiarni, Opowiadania wszystkie
- The Euphio Question (1951) Eufo-kwestia, Witajcie w małpiarni, Opowiadania wszystkie
- The Foster Portfolio (1951) Portfel Fostera Witajcie w małpiarni, Opowiadania wszystkie
- From Player Piano (1952)
- D.P. (1953) Dipis, Witajcie w małpiarni, Opowiadania wszystkie
- Tom Edison's Shaggy Dog (1953) jako: Pies Edisona w: Witajcie w małpiarni; lub jako: Pies Tomasza Edisona w: Problemy 05 (302) 1971, Kroki w nieznane tom 3, Opowiadania wszystkie, Opowiadania wszystkie
- Unready to Wear (1953) Nie na miarę Witajcie w małpiarni, Opowiadania wszystkie
- Adam (1954) Adam, Witajcie w małpiarni, Opowiadania wszystkie, Opowiadania wszystkie
- Custom-Made Bride (1954) Panna młoda na zamówienie, Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- Ambitious Sophomore (1954) Ambitny drugoklasista Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- Bagombo Snuff Box (1954) Tabakiera z Bagombo, Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- The Powder-Blue Dragon (1954), Niebieskoszary smok, Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- The Big Trip Up Yonder (1954) inny tytuł: Tomorrow and Tomorrow and Tomorrow (1954) Jutro, Witajcie w małpiarni, Problemy 04 (313) 1972, Kroki w nieznane tom 3, Ciągle tylko jutro i jutro , Opowiadania wszystkie
- The Kid Nobody Could Handle (1955) Niesforny szczeniak, Witajcie w małpiarni, Opowiadania wszystkie
- Next Door (1955) Za ścianą, Wizje dla ubogich 1: Rollerball, Witajcie w małpiarni, Opowiadania wszystkie
- Unpaid Consultant (1955) Bezpłatny konsultant, Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- Deer in the Works (1955) Jeleń w fabryce, Witajcie w małpiarni, Opowiadania wszystkie
- Der Arme Dolmetscher (1955) Der Arme Dolmetscher, Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- Miss Temptation (1956) Chodząca pokusa, Witajcie w małpiarni, Opowiadania wszystkie
- The Boy Who Hated Girls (1956) Chłopak, który nienawidził dziewcząt, Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- This Son of Mine (1956) Ten mój syn, Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- Hal Irwin's Magic Lamp (1957) Cudowna lampa Hala Irwina, Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- A Night for Love (1957) Noc dla miłości, Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- The Manned Missiles (1958) Pociski załogowe, Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- Long Walk to Forever (1960) Długi spacer na zawsze, Witajcie w małpiarni, Opowiadania wszystkie
- Find Me a Dream (1961) Znajdź dla mnie marzenie, Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- Runaways (1961) Ucieczki, Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- Harrison Bergeron (1961) Harrison Bergeron, Literatura na Świecie 01 1976, Droga do science fiction 3, Witajcie w małpiarni, Czarujące obiekty latające, Gwiazda neutronowa, Zbuntowani, Opowiadania wszystkie
- My Name is Everyone (1961) inny tytuł: Who Am I This Time? (1961) Kim teraz będę?, Witajcie w małpiarni, Opowiadania wszystkie
- The Lie (1962) Kłamstwo, Witajcie w małpiarni, Opowiadania wszystkie
- Go Back to Your Precious Wife and Son (1962) Wracaj do żonisi i synalka, Witajcie w małpiarni, Opowiadania wszystkie
- 2 B R 0 2 B (1962) jako: Balnaba w: Czarnoksiężnicy z Dziwacznego Grodu, jako: NA1IE w: Czarnoksiężnicy z Krainy Osobliwości, jako: 2BRO2B w: Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- Where I live (1964) W moich stronach, Witajcie w małpiarni, Opowiadania wszystkie
- New Dictionary (1966) Nowy słownik, Witajcie w małpiarni, Opowiadania wszystkie
- The Hyannis Port Story (1968) Zdarzyło się w Porcie Hyannis, Witajcie w małpiarni, Opowiadania wszystkie
- Welcome to the Monkey House (1968) Witajcie w małpiarni, Witajcie w małpiarni, Playboy science fiction, Opowiadania wszystkie
- Fortitude (1968) Hart ducha, Kroki w nieznane tom 5, Opowiadania wszystkie
- The Big Space Fuck (1972) jako: Wielkie kosmiczne jebanie w: SFallus, jako: Wielkie kosmiczne pieprzenie w Kurier Fantastyczny 3 1983, jako Wielkie kosmiczne pierdolenie w Niedziela Palmowa Wielkie jebanie kosmosu w: Opowiadania wszystkie
- Editor's Note (Hocus Pocus) (1990), Hokus Pokus, Opowiadania wszystkie
- Mnemonics (1999) Mnemonika , Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- Any Reasonable Offer (1999) Każda godziwa propozycja, Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- The Package (1999) Pakiet, Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- The No-Talent Kid (1999) Beztalencie, Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- Poor Little Rich Town (1999) Biedne, bogate miasteczko, Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- Souvenir (1999) Pamiątka, Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- The Cruise of "The Jolly Roger" (1999) Rejs "Wesołego Rogera", Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- A Present for Big Saint Nick (1999) Prezent dla Wielkiego Świętego Nicka, Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- Lovers Anonymous (1999) Anonimowi kochankowie, Tabakiera z Bagombo, Opowiadania wszystkie
- Introduction (God Bless You, Dr. Kevorkian) (1999), Niech pana Bóg błogosławi doktorze Kevorkian, Opowiadania wszystkie
- Armageddon in Retrospect (2008) Armagedon w retrospektywie, Armagedon w retrospektywie, Opowiadania wszystkie
- The Commandant's Desk (2008) Biurko komendanta, Armagedon w retrospektywie, Opowiadania wszystkie
- Guns Before Butter (2008), Karabiny przed masłem, Armagedon w retrospektywie, Opowiadania wszystkie
- Spoils (2008) Łupy, Armagedon w retrospektywie, Opowiadania wszystkie
- Unknown Soldier (2008) Nieznany żołnierz, Armagedon w retrospektywie , Opowiadania wszystkie
- Wailing Shall Be in All Streets (2008) Płacz się rozlegnie na wszystkich ulicach, Armagedon w retrospektywie, Opowiadania wszystkie
- The Unicorn Trap (2008) Pułapka na jednorożca, Armagedon w retrospektywie, Opowiadania wszystkie
- Brighten Up (2008), Rozchmurz się, Armagedon w retrospektywie, Opowiadania wszystkie
- Just You and Me, Sammy (2008), Tylko ty i ja, Sammy, Armagedon w retrospektywie, Opowiadania wszystkie
- Great Day (2008) Wielki dzień, Armagedon w retrospektywie, Opowiadania wszystkie
- Happy Birthday, 1951 (2008) Wszystkiego najlepszego w dniu urodzin, 1951, Armagedon w retrospektywie, Opowiadania wszystkie
- A Song for Selma (2009) Pieśń dla Selmy , Popatrz na ptaszka, Opowiadania wszystkie
- FUBAR (2009) Fubar, Popatrz na ptaszka, Opowiadania wszystkie
- Shout About It from the Housetops (2009), Opowiadania wszystkie
- Ed Luby's Key Club (2009) Prywatny klub Eda Luby'ego, Popatrz na ptaszka, Opowiadania wszystkie
- Hello, Red (2009) Cześć Ruda, Popatrz na ptaszka, Opowiadania wszystkie
- Little Drops of Water (2009) Krople wody, Popatrz na ptaszka, Opowiadania wszystkie
- The Honor of a Newsboy (2009) Honor gazeciarza, Popatrz na ptaszka, Opowiadania wszystkie
- Look at the Birdie (2009) Popatrz na ptaszka, Popatrz na ptaszka, Opowiadania wszystkie
- King and Queen of the Universe (2009) Król i królowa wszechświata, Popatrz na ptaszka, Opowiadania wszystkie
- The Good Explainer (2009) Mistrz perswazji, Popatrz na ptaszka, Opowiadania wszystkie
Cytaty
- "Życie jest zabawne, kiedy się tylko przestać nad nim zastanawiać".
Kurt Vonnegut "Syreny z Tytana"
- "Możliwe, że obchodząc rocznice wojen powinniśmy rozbierać się do naga, malować się na niebiesko i przez cały dzień chodzić na czworakach, chrząkając jak świnie. Byłoby to na pewno właściwsze niż wzniosłe przemówienia oraz defilady sztandarów i dobrze naoliwionych armat".
Kurt Vonnegut "Kocia kołyska"
- "Powiedzenie o kimś, że czasami zachowuje się jak dziecko, jest wyrazem głębokiego szacunku i uznania, bo właśnie tacy ludzie miewają genialne pomysły".
Kurt Vonnegut "Witajcie w małpiarni"